آیا اشکانیان شیفته فرهنگ یونان و غرب، و یونانی پرست بودند؟!

گاها برخی دوستان و همراهان به ما پیام می‌دهند و به ما خسته‌نباشید می‌گویند که ما از ایشان سپاسگذاری می‌کنیم، و بیشتر پیش می‌آید که دوستان سوالات خودشان را مطرح می‌کنند و ما سعی‌ می‌کنیم تا جایی که می‌دانیم پاسخ بدهیم و به آنان منابع مورد‌ نظرشان را معرفی کنیم.

اخیرا یک سوالی را دوستان بیشتر از ما می‌پرسند و آن هم این است که: آیا اینطور که در فضای مجازی گفته میشه، اشکانیان شیفه فرهنگ غرب، و به فرهنگ ایرانی بی‌اعتنا بودند یا نه؟ و تصمیم گرفتیم تا پاسخ سوالات عزیزان را در سایت قرار بدهیم، شاید این سوال پرسش گروهی دیگر هم باشد.

نخست باید پاسخ دهم که خیر! باید این را دانست که اگر اشکانیان نسبت به فرهنگ ایرانی بی‌توجه بودند، و تماما فرهنگ غربی و یونانی را سرلوحه کار خویش قرار می‌دادند، مسلما براحتی نمیشد در دوره ساسانی از فرهنگ ایرانی سر درآورد! و اشکانیان و ساسانیان هردو به یک اندازه در ایران‌ گرایی و میهن‌گرایی نقش داشتند.

حال باید در مورد عبارتی مانند “فیلو هلن” (به معنای یونانی دوست یا دوست‌دارِ یونانی‌ها) توضیحاتی برای شما عزیزان ارئه دهم، و جامعه آن دوران را کمی برای‌تان باز‌تر کنم.

برای بررسی این موضوع بایستی ریشه آن را از زمان اسکندر مقدونی و بعد، سلوکیان جویا شد. زیراکه سیاست یونانیان از زمان فروپاشی هخامنشیان، بر این بود تا ایرانیان را برکارهای نه چندان مهم بگمارند و خود بر جایگاه‌های اصلی و مهم چیره شوند. با این حساب یونانیان قدرتمند‌تر و سرمایه‌دار تر شدند و تجارت را خود به‌دست گرفتند.

از طرف دیگر در دوران اسکندر بسیاری از بزرگان و صاحب‌منصبان یونانی با دختران حاکمان و بزرگان ایران وصلت کردند و بسیاری از غرب در ایران ساکن شدند و وصلت‌هایی نیز میان ایرانیان و یونانیان روی داد که باعث پدید آمدن شهر‌های یونانی‌نشین شد.

زمانی که اشکانیان سرزمین‌های ایران را یکی پس از دیگری از چنگ و قلمروی سلوکیان درآوردند، شهرهای یونانی‌نشین در قلمروی آنان کم نبودند، و ثروت و قدرت بسیاری نیز در دست تاجران و صاحب‌منصبانی یونانی بود، پس درنتیجه نمی‌توانستند که دست به کشتار همگی یونانیان بزنند و ثروت‌ و دارایی‌شان را غارت کنند!

این از دلایلی بود که شاهان اشکانی برروی سکه‌هایشان از عبارت یونانی‌دوست استفاده می‌کردند و تصمیم بر دشمنی با آنان و کشتن و غارت‌شان نداشتند. باید توجه داشت که مدت زمان زیادی را یونانیان بر این سرزمین حکم می‌راندند و مسلما اینطور نیست که یک شبه همه‌چیز تغییر کند و ایرانی شود. اشکانیان روند ایران‌گرایی را از همان اول درپیش گرفتند اما تا به ثمر بنشیند این طبیعی است که زمان ببرد.

برای همین است که به‌مرور هنر ایرانی و معماری ایرانی_اشکانی، با گذشت زمان بیشتر می‌شود و تا جایی پیش می‌رود که فرهنگ و زبان یونانی به‌مرور کمرنگ‌تر می‌شود. با اینحال شاهان همواره به چندین زبان فرمان‌ و دستورات خود را ثبت می‌کردند تا مردمان تحت قلمروی خود را با هرگونه تفاوت زبانی و نژادی از سخنان خود آگاه کنند.