زندگینامه بلاذری-مورخ و نویسنده
این مورخ و نویسنده مشهور از چهره های برجسته در میان تاریخ نگاران مسلمان به ویژه در سدۀ سوم هجری – قمری است. نام وی آن گونه که در منابع تاریخی و در فهارس مشاهیر عرصه تاریخ نگاری آمده است: ابوالعبّاس احمد بن یحیی بن جابرین داود البلاذری البغدادی است. برخی نیز روایت کرده اند که کُنیه وی ابوالحسن و ابوبکر و ابوجعفر بوده است. محل نشوونمای او را بغداد نوشته اند. بلاذری در بغداد که در آن زمان کانون پژوهش و تتّبع در عرصه بسیاری از دانشها بود به مرتبه والایی از رشد فکری و تحقیقی نائل شد. او شاعر نیز بود و بسیاری از کتابهایی که به زبان پارسی بوده توسط وی به عربی ترجمه گردید و مورد استفاده اهل فضل و کمال قرار گرفت. زمان تولد وی را حتی با اختلاف اندک و تقریبی نیز به درستی گزارش نکرده اند، ولی با مطالعه زندگینامه وی و بنا به اظهارات پژوهشگران اروپایی می توان به دنیا آمدن بلاذری را در سالهای نخستین سدۀ سوم میلادی و یا واپسین سالهای سدۀ دوم میلادی یعنی حدود ۱۹۸ تا ۲۰۲ هجری – قمری تخمین زد. سال وفات او را ۲۷۹ هجری – قمری نوشته اند که مورخان و کرونیستهای[۱] عرب در زمینۀ آن اتفاق نظر دارند.
یاقوت حموی مؤلف اثر برجسته «معجم البلدان» شایستگی بلاذری را مورد تأیید و تأکید قرار داده و هنرمندی و فضیلت او را ستوده است. برجسته ترین آثار منتسب به بلاذری «النّساب الاشراف و اخبارهم» و «فتوح البلدان» را می توان در کنار دیگر آثار ارزشمند وی نام برد. نویسنده کتاب «کشف الظنون» نام «فتوح البلدان» اثر بلاذری را تحت عنوان «کتاب البلاد و فتوحها» است. گفتنی است کتاب «فتوح البلدان» دربرگیرندۀ اطلاعات گسترده ای دربارۀ خراج، عطایا (بخششها)، نقود (محتوای گنجینه ها و خزاین). خطوط و دیگر امور می باشد. این کتاب دارای اطلاعات و آمارهای قابل توجهی مربوط به دوره های ساسانی است. ابوالفرج محمد بن اسحق بن ابی یعقوب الندیم الوراق صاحب کتاب الفهرست که بیشتر از او نام بردیم آورده است که جدّ بلاذری، بلاذر آشامید که عصاره ای از میوه درخت بلاذر است، به امید آنکه بر فهم و حافظه او افزوده شود، ولی چون خاصیت آن شربت را به درستی نمی دانست، بیمار شد و از اینرو به بلاذری معروف شد. ناگفته نماند که درخت بلاذر از درختان تنومندی است که در هند می رویییده است. این درخت دارای میوه ای بوده که عربها به آن «حبّ الفهم» می گفتند و خود این مضمون جدّ بلاذری را فریفت و اقدام به نوشیدن عصاره بلاذر نمود و نتیجه مطلوب حاصل نشد. این میوه بنا به روایات کهن در عرصه پزشکی مورد استفاده قرار می گرفته است، درخت بلاذر در زبان لاتین به «آناکاردیا»[۲] معروف است. پژوهشگران در قلمرو علم پزشکی در ادوار قدیم بر این باورند که عصاره میوۀ درخت آناکاردیا در مواردی توسط پزشکان و گیاه شناسان برای درمان بیماریهای قلبی از جمله جهت برطرف کردن و تسکین طپش قلب تجویز می شده است.[۳]
[۱]. Chronist.
[۲]. Anacardia.
[۳] . این امر بعید به نظر نمی رسد، از دیدگاه زبان شناسی بخش دوم واژه آناکاردیا که واژه کاردیا = Cardia است در زبان لاتین به معنای دل و قلب است و واژۀ «دل» در زبان فارسی به معنای قلب، شکم، معده می باشد.
Langenscheidt: Latein-Deutsch-Wb.S.85
منبع : کتاب تاریخ ایران در دوره ساسانیان
نویسنده : دکتر اردشیر خدادادیان
نشر الکترونیکی سایت تاریخ ما
