خدایان رومى ؛
ارواح به تدریج به صورت خدا در آمدند، و رومیان بدون اینکه بدانند اینها خدا هستند یا رب النوعلیه السلام به عبادت آنها مى پرداختند.
((ژونون ))، رب النوع ارواح حامى زنان بود. و این ، حکایت از دوران کهن عصر مادر سالارى دارد. ((ترمینوس خدا)) عامل وحدت ارواح پراکنده بود و ((ژانوس )) خداى واحد حاصله از ترکیب خدایان (ارواح گوناگون ): ((ژانوس دو صورت داشت ، یکى از شهر مراقبت مى کرد و دیگرى خارج از شهر را نگهبانى مى کرد تا کسى بدون صلاحیت در آن راه نیابد… ژانوس خداى آغازها نیز بشمار مى رفت … ماه ((ژانوس )) همان ((ژانو آریوس )) و ((ژانویه )) است . الهه هاى متعدد کانون ، به صورت یک الهى به نام ((((وتسا)) در آمد و در معبدى به شکل کلبه اى گرد و کوچک مورد ستایش قرار گرفت . در قدیمى ترین معبد روم ، راهبات (زنان راهبه ) پاکدامن یعنى وستالها آتش مقدس را نگهدارى مى کردند. در میان تمام ارواح ابتدائى ، ژینوس هاى مردان براى هر فرد باقى ماند، شاید براى اینکه نوع کار مردان با زنان تفاوت داشت . الهه کشاورزى رب النوع نیکوکار، بونادئا نگهدار بیشه اى مقدس در نزدیکى روم بود…
هرکول رب النوع قدرت … حامى پدران خانواده بود… تثلیت رومى عبارت بود از: ((ژوپیتر))، مارس (خداى جنگ و خداى جنگجویان شهرى ، کوایرى نوس (خداى صلح و مردمان صلح طلب ).))
پانتئون خدایان رومى ؛
این پانتئون ، تقلیدى از یونان و شرق بود به این صورت که : ((الهه هاى لاتین : ((مینرو))، رب النوع قدیمى ((فالدى ))ها را ((اتروسک ))ها پذیرفتند و بر روم تحمیل کردند. این خدا با ((اتنه )) همسان گشت و نگهبان کارگران گردید، ولى رب النوع سیاست و جنگ بشمار نرفت . تثلیث قدیمى روم (ژوپیتر مارس کوایرینوس ) جاى خود را به تثلیت جدید (ژوپیتر ژونون مینرو) داد. ((دى یان ))، که عبادتگاه او نزدیک دریاچه ((نمى ئ بود، توسط ((اتروسک ))ها وارد دین روم شد و با ((آرتمیس ))همسان گردید. ((قورتونا)) رب النوع بخت و اقبال و غیبگوئى ، ((ونوس )) رب النوع ((آرده )) را مانند ((ژونون )) در روم ، یعنى ارواح بارورى که سابقا هر یک از آنها در یک زن ساکن بوده ، در خود جمع مى کند. این رب النوع سپس با ((آفرودیت ))همسان گشت … ((هرمس )) به صورت ((عطارد)) تغییر شکل داد. ((مرکور)) از کلمه ((مرکز)) یعنى کالا و جنس است و خداى تجارت بشمار مى رود. ((آپولون )) و ((پوزئیدون )) که آن را با نپتون )) یکى ساختند و سابقا خداى ابهاى جارى بود، بعدا خداى اقیانوس گردید. هراکلس با هرکول برابر گردید و دمتر با سرس برابر شد. قبل از نفوذ افسانه هاى یونانى ، رومیان داراى تصورات بسیار ساده بودند و افسانه هائى که به خدایان انان مربوط باشد نداشتند، از این رو افسانه هاى یونان را پذیرفتند در روم باستان خدایان به دو بخش تقسیم مى شدند: خدایان مردمى و شخصى و خدایان دولتى و رسمى . فهرست خدایان دولتى به قرار ذیل است : اناپرنا، کارمانتا، کارنا، سرس ، کونسوس ، دیواانگرونا، فلاسر، فونوس ، فلورا، فورینا، ژانوس ، ژوپیتر، لارنتا، لارس ک لیبر، مارس ، ماتر، ماتوتا، نپترنوس ، اپس ، پالیس ، پومونا، پورتونوس ، کرینوس ، ساتورنوس ک تلوس ، وجوویس ، وستا، ولکانوس ، ولترنوس ، ژونو، ونوس ، اپولو، مى نروا، مرکور
