درباره روابط بیزانس با اروپای کاتولیک در قسمت‌های قبلی مطالبی آورده شد، اما در مورد روسیه، بیزانس روابط مسالمت آمیزی با شاهزادگان کیف برقرار ساخت و از تجارت با آنان درآمد سرشاری به دست می‌آورد. در بهار هر سال کاروان بزرگی از کشتیهای تجارتی از کیف رهسپار قسطنطنیه می‌شد.

این کشتیها بیشتر حامل کالاهایی از قبیل خز، عسل، موم و برده بودند که با شاهزادگان و نفرهای آنان به‌صورت خراج جمع آوری می‌شد. بازرگانان قسطنطنیه اشیای تجملی، ازجمله منسوجات ابریشمی شراب، اسلحه، زینت آلات نقرهای و طلایی و خشکبار مناطق جنوبی، را به روسیه می فروختند.  پس از آنکه امیر کیف، ولادیمیر ، بدین مسیح گروید و ملت خود را به پذیرش آن مجبور ساخت (۹۸۸ میلادی)، رابطه تجارتی بیزانس و روسیه باز هم محکم تر شد.

ولادیمیر، با پذیرش مسیحیت، درصدد برآمد قدرت خود را در روسیه تحکیم بخشد و به همین منظور آنا، دختر امپراتور بیزانس، را به عقد خویش در آورد و از طریق این وصلت حمایت امپراتور نیرومند را جلب کرد. پذیرش مسیحیت در آن زمان برای روسیه قدمی به پیش محسوب می‌شد. همراه با مسیحیت، سواد خواندن و نوشتن در روسیه پیدا شد. الفبای اسلاو از بیزانس به روسیه راه یافت.

پس از تعمید روسیه نه تنها کتاب‌های مذهبی، بلکه کتاب‌های تاریخی و آثار ادبی از بیزانس به این کشور راه یافت. در کیف و نووگورود، کلیساهای زیبای سنگی از روی نمونه های بیزانسی ساخته شد (کاسمینسکی، ۱۳۵۸، صص ۵-۵۴). در ابتدا در شهر نووگورود و کیف فقط اردوگاه و بازارهای چادرنشینان بودند و طوایف را از اطراف برای تبادل اجناس و خرید و فروش جلب می‌کرده‌اند. بازرگانان از دریای بالتیک و از دریای سیاه و از قسطنطنیه و جاهای دیگر به این دو محل کالا می‌بردند و می فروختند.

در تابستان از دریای بالتیک به نووگورود آمدورفت از روی آب ممکن بوده و در زمستان، که دریاچه ها و رودهای این قسمت روسیه منجمد می‌شد، مسافرت روی برف و یخ به سرعت صورت پذیر بوده است. حمل و نقل کالاها از این طرق رود دنیپر و متفرعات آن از حوالی نووگورود، نیز به مقصد کیف و قسطنطنیه آسان بوده است. از طریق دنیپر روس‌ها به سواحل دریای سیاه از طرابوزان تا بوسفر حمله کردند (شیبانی، ۱۳۱۴، ص ۲۴۴).

منبع:

• تاریخ بیزانس، نوشته محمد امیر شیخ نوری و محمدرضا نصیری
• انتشارات پیام نور، چاپ شده در ۱۱ مهر ۹۷
• تهیه الکترونیکی: سایت تاریخ ما، اِنی کاظمی