۱. اختلافاتی که بین مسلمانان بر سر خلافت در اسلام و فرمانروایی بر مسلمانان پیش آمد و بین آن‌ها نزاع در گرفت و در بین اعراب آن شور ایمان که در اوایل فتوحات اسلام وجود داشت رخت بربست. بعد از چند ولایت که از کشورهای روم تسخیر کرده بودند تقریبا پیشروی آن‌ها متوقف شد و سرگرم منازعات داخلی شدند. از طرفی چون اعراب به ایران حمله کرده و آن کشور را فتح کرده بودند و ناچار قسمتی از قوای مسلمانان می بایستی در آن کشور بماند، در نتیجه تقسیم نیرو، قوای قسمت غربی ضعیف شد و رومیان نفسی کشیدند و مجبور نبودند قسمت مهمی از قوای خود را در سواحل رود فرات برای مبارزه با اعراب نگهدارند. درنتیجه، حکومت روم شرقی با اینکه ضعیف شده بود به موجودیت خود ادامه می‌داد

۲. کشف با اختراع ماده آتش زایی که یکی از اهالی سوریه به نام گالینک موفق شده بود به دست آورد. این ماده در لوله می‌کردند و می دمیدند و همه چیز را با آن می سوزاندند. تصور می رود گاز با اسیدی بوده که ماهیت آن روشن نبوده و فقط از خاصیت آن استفاده می‌کرده‌اند. این ماده با آب یا سایر وسایلی که آتش را خاموش می‌کند خاموش نمی‌شد، بلکه این مواد بر شدت آن می افزود. رومیان،  با استفاده از آن،  توانستند مدت مدیدی نیروی دریایی دشمنان خویش را نابود کنند. مخصوصا در مورد اعراب که از طرف مصر و سوریه به قسطنطنیه حمله می‌کردند این تدبیر را به کار می‌بردند و پیشروی آنان را متوقف می ساختند.

۳. ازجمله علل دیگری که می‌توان ذکر کرد حرابی اوضاع تجارت و صنعت در ممالک همجوار بود، زیرا از سمت شرق اعراب و از طرف غرب گت ها همه چیز را از بین برده و همه جا را خراب کرده بودند و تجارت منحصر شده بود به شهر قسطنطنیه که قسمت اعظم تجارت جهان را این شهر اداره می‌کرد. بیشتر کارخانه های ابریشم بافی که در ایران بود، پس از تصرف اعراب، به شهر قسطنطنیه که مکانی امن تر بود انتقال یافته و قسمت مهم دریانوردی در دست رومیان شرقی و اهالی این شهر بود. درنتیجه، دولت روم شرقی تحول زیادی به دست آورد.

این اوضاع‌واحوال باعث شد که دولت روم شرقی در عین حال که دوران ضعف و اضمحلال را طی می‌کرد مدتی دوام یابد (منتسکیو، ۱۳۴۵، صص ۶-۲۷۵).

منبع:

• تاریخ بیزانس، نوشته محمد امیر شیخ نوری و محمدرضا نصیری
• انتشارات پیام نور، چاپ شده در ۱۱ مهر ۹۷
• تهیه الکترونیکی: سایت تاریخ ما، اِنی کاظمی