کشف یک “پادشاهی باستان” در ترکیه
حروف هیروگلیف لویانی که روی سنگ بزرگی حک شده است، حاکی از آن است که فرمانروایان این تمدن احتمالا قلمرو شاه «میداس» (دومین پادشاه فریقی در قرن هشتم پیش از میلاد مسیح در ترکیه کنونی) را تسخیر کرده بوده‌اند. در اسطوره‌ها آمده است که شاه «میداس» به هرچه دست می‌زد، تبدیل به طلا می‌شد.
ماجرای این کشف از این قرار است که یک تیم بین‌المللی باستان‌شناسی در نزدیکی آنکارا مشغول حفاری بوده است که یک دهقان محلی به آن‌ها رجوع می‌کند و می‌گوید که ضمن تمیزکردن یک راه‌آب در زمینش، به یک تخته سنگ بزرگ و غیرعادی با نوشته‌هایی عجیب روی آن برخورد کرده است.
این خبر تیم باستان‌شناسان را هیجان‌زده می‌کند. جیمز آزبورن، دستیار پروفسور تیم باستان شناسی انستیتوی شرق شناسی دانشگاه شیکاگو، می‌گوید: «همکارم میشل ماسا و من به سرعت به محل شتافتیم. دیدیم گوشه (سنگ) از آب بیرون است. داخل کانال پریدیم. آب تا کمرمان بود. به طرف تخته سنگ رفتیم.»
«بلافاصله تشخیص دادیم که تخته سنگی باستانی است. روی آن به خط لویانی که در آن منطقه در عصر برنز و آهن استفاده می‌شد، (واژه‌هایی) نوشته شده بود.»
لویان یکی از قدیمی‌ترین شاخه‌های زبان‌های هند و اروپایی است که با الفبای هیروگلیف نوشته می‌شد. این خط که به تناوب از راست به چپ و چپ به راست نوشته می‌شد، خاص منطقه‌ای بود که اکنون ترکیه شناخته می‌شود.
تیم باستان‌شناسی بلافاصله تشخیص داد که (حروف منقوش با) الفبای خاص هیروگلیف، حاوی پیام یک فرمانرواست. کشاورز تُرک سپس به تیم دکتر آزبورن کمک کرد تا تخته سنگ سنگین را با کمک یک تراکتور از کانال آب بیرون بکشند.
سپس آن تخته سنگ برای تمیز کردن، عکسبرداری و خوانش، به موزه آنکارا فرستاده شد.
محل کشف تخته سنگ، مکانی در نزدیکی منطقه حفاری «ترکمن قره هویوک»، یک آبادی محصور شده متعلق به عصر آهن در فاصله بین ۳۵۰۰ تا ۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، و یکی از مهم‌ترین مراکز حفاری و باستان شناسی از سال ۲۰۱۷ تاکنون است.
پژوهشگران معتقدند که این شهر در اوج توسعه خود حدود ۳۰۰ هکتار مربع وسعت داشته است و یکی از عمده‌ترین شهر‌های عصر برنز و آهن در ترکیه بوده است. هنوز معلوم نیست که آن قلمرو چه نام داشته است، اما دکتر آزبورن می‌گوید که کشف آن یک «خبر انقلابی در این زمینه» است.
ترجمه نوشته‌های روی این تخته سنگ نشان می‌دهد که نام حاکم آن «هارتاپو»، و پایتخت آن احتمالا «ترکمن-قره هویوک» بوده است. نوشته روی سنگ داستان فتوحات قلمرو همسایه، «موسکا» یا «فریقی» متعلق به شاه «میداس» را توسط شاه هارتاپو روایت می‌کند. روی سنگ نوشته شده است: «خدایان توفان پادشاهان (رقیب) را تسلیم اعلی‌حضرت کردند.»
دکتر آزبورن که تخصصش تعبیر نحوه حکومت سیاسی در شهر‌های عصر آهن است، گفت: «ما هیچ اطلاعی از وجود این قلمرو نداشتیم. در یک لحظه و ناگهان، این اطلاعات سرشار را در مورد عصر آهن در خاورمیانه به دست آوردیم.» او افزود: «بسیار عالی است. یک کشف، از بخت بسیار خوش.»
تحلیل انستیتوی زبان‌های شرقی حاکی از آن است که این سنگ‌نبشته در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد مسیح تکمیل شده است که با دوره حکمرانی شاه میداس مطابقت دارد.
این سنگ‌نبشته همچنین به سئوالات دیگری نیز پاسخ می‌دهد؛ حدود دو کیلومتری جنوب این شهر باستانی، یک سنگ آتشفشانی قرار دارد که روی آن با حروف هیروگلیف به شخصی به نام «شاه هارتاپو» اشاره کرده است که تا پیش از این کسی او را نمی‌شناخت و نمی‌دانست بر چه ناحیه یا منطقه‌ای حکمروایی می‌کرده است.
