پیشگامان تاریخ هوانوردی در ایران چه کسانی بودند؟
بلریو: نخستین هواپیمایی که بر فراز آسمان ایران به پرواز درآمد بلریو ۱۱ بود. این هواپیما در سال ۱۲۹۲ خورشیدی از روسیه به تهران پرواز کرد. خلبان روس آن کوزمینسکی نام داشت.
میدان صبحگاه قزاق: نخستین مکانی در ایران که یک هواپیما در آن به زمین نشست، میدان صبحگاه قزاق (محل فعلی وزارت امور خارجه) بود. به دلیل این که هنوز در آن زمان فرودگاه در کشور وجود نداشت، این مکان به وسیله خلبان روس کوزمینسکی که از روسیه به ایران پرواز کرده بود به ناچار به عنوان محل فرود در نظر گرفته شد. این فرود در تاریخ دوازدهم دی ماه ۱۲۹۲ خورشیدی رخ داد.
محله بیسیم در تهران: این محله نخستین مکانی بود که از آن یک هواپیما پرواز کرد. کوزمینسکی خلبان روس پس از فرود در میدان مشق دیویزیون قزاق، به این نتیجه رسید که این میدان فضای کافی برای پرواز هواپیما ندارد و پس از بررسی محله بیسیم که در آن زمان قصر قجر نامیده می‌شد و زمینی هموار داشت را برای پرواز برگزید و هواپیما را از راه زمین به این منطقه منتقل کرد.
کلنل محمد تقی پسیان: نخستین ایرانی که دوره آموزش خلبانی دید، کلنل محمد تقی پسیان بود که برای آموزش فنون نظامی به کشور آلمان اعزام شد و در ادامه دوره آموزش مدتی نیز برای یادگیری تکنیک هوانوردی آموزش دید. در سال ۱۲۹۶ خورشیدی او پس از ۳۳ سورتی پرواز آموزشی به علت بیماری از ادامه پرواز چشم پوشی نمود و هیچگاه به تنهایی به عنوان خلبان با یک هواپیما پرواز نکرد.
قلعه مرغی: نخستین فرودگاه در ایران فرودگاه قلعه مرغی بود که برای نخستین بار در تاریخ هشتم مرداد ۱۳۰۱ مورد بهره برداری قرار گرفت و نخستین هواپیما در این تاریخ از قلعه مرغی برخاست.
یونکرس: نخستین هواپیمایی که ایران خریداری نمود هواپیمای یونکرس-اف ۱۳ ساخت کشور آلمان بود که در سال ۱۳۰۱ خورشیدی از نمایندگی شرکت یونکرس در تهران برای ارتش خریداری شد تا از آن به عنوان هواپیمای ارتباطی و ترابری بهره برداری شود. شرکت یونکرس که دارای ملیت آلمانی بود نخستین شرکتی بود که تاسیسات هواپیمایی را در ایران به وجود آورد.
احمد خان نخجوان: سرهنگ احمد خان نخجوان نخستین خلبان ایرانی بود. او به همراه نخستین دسته از افسران ارتش در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۰۲ برای آموزش خلبانی به فرانسه اعزام شد و نخستین ایرانی بود که توانست دوره خلبانی را گذرانده و گواهینامه خلبانی را دریافت کند. نخستین پرواز مستقل او در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۰۳ خورشیدی انجام شد. او همچنین نخستین خلبان ایرانی بود که در تهران فرود آمد (پنجم اسفند ۱۳۰۴ خورشید). احمدخان نخجوان پیشگام پرواز در مسیر طولانی پاریس-تهران نیز بود و همچنین نخستین امیر خلبان در ایران بود.
عیسی خان اشتوداخ: عیسی خان اشتوداخ نخستین خلبان ایرانی بود که در آسمان ایران پرواز کرد. این پرواز در تاریخ ششم بهمن ۱۳۰۴ از ورای مرزهای ایران از شهر باکو آغاز شد. عیسی اشتوداخ با گذشتن از مرز وارد ایران شده و به علت کمبود سوخت در نزدیکی قزوین فرود آمد. او به علت بدی آب و هوا و پوشیده شدن زمین از برف سنگین، به ناچار تا یک ماه در آن ناحیه ماند و سرانجام در تاریخ هشتم اسفند ۱۳۰۴ به سوی تهران پرواز کرد.
هواپیمایی کل قشون: هواپیمایی کل قشون نخستین نهاد ناوابسته در زمینه هوانوردی در ایران بود که در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۰۳ بنیان گذاشته شد و سرهنگ احمدخان نخجوان به فرماندهی این سازمان گمارده شد.
علی اصغر ملک: نایب سوم علی اصغر ملک نخستین کسی بود که فن خلبانی را در ایران فراگرفت. او در تاریخ یکم تیر ۱۳۰۹ دوره خلبانی خود را در ایران به پایان رساند و به عنوان خلبان مشغول خدمت گردید.
سیاوش سیاهپوش: نخستین ایرانی که یک هواپیما را تعمیر اساسی نمود، ستوان دوم سیاوش سیاهپوش بود. او در سال ۱۳۰۹ یک بدنه کامل از هواپیمای نوع دی هاویلاند را در تعمیرگاه قلعه مرغی تعمیر و با استفاده از بال‌های یدکی به یک هواپیمای کامل تبدیل و آمده پرواز گردانید. این هواپیما به خلبانی ستوان مهدی سپه پور و سرنشینی ستوان دوم سیاه پوش پرواز آزمایشی موفقی را انجام داد و به سلامت به زمین نشست.
کارخانجات هواپیمایی شهباز: کارخانجات هواپیمایی شهباز نخستین کارخانجات ایران برای مونتاژ هواپیما بود. این کارخانجات در سال ۱۳۱۴ پایه گذاری و آماده بهره برداری گردید. لوازم این کارخانجات برای انجام تعمیرات اساسی و مونتاژ قطعات هواپیماهای مختلف در سال ۱۳۱۲ از انگلستان خریداری شد. این کارخانجات تا پیش از سال ۱۳۲۰ شمار بسیاری هواپیماهای آموزشی و جنگی ساخته و به نیروی هوایی تحویل داد. این هواپیماها از نوع آداکس و هایند بودند. نخستین سری از این هواپیماها در تاریخ یکم مرداد ۱۳۱۷ پرواز نمودند.
استوار جعفر دربندی: استوار جعفر دربندی نخستین خلبانی بود که از چتر استفاده کرد. در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۱۵ او در حالی که با هواپیمای آداکس مشغول پرواز بود، هواپیمایش آتش گرفت و ناچار گردید از هواپیما بیرون پریده و از چتر نجات استفاده کند.
محمود خسروانی: محمود خسروانی نخستین رئیس ایرانی ستاد نیروی هوایی بود. او در تاریخ یکم اردیبهشت ۱۳۱۷ به این سمت گمارده شد. پیش از او یک سرهنگ بلژیکی به نام ویکتور بیور و پیش از ویکتور بیور یک سرهنگ سوئدی این سمت را به عهده داشتند.
