جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران با نام رسمی «۲۵۰۰مین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به‌دست کوروش بزرگ» نام مجموعه جشن‌هایی‌است که به‌مناسبت دوهزاروپانصدسال تاریخ مدون شاهنشاهی ایران و در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی از تاریخ ۱۲ تا ۱۶ اکتبر ۱۹۷۱ (برابر با سه شنبه ۲۰ مهر تا شنبه ۲۴ مهر ۱۳۵۰) در تخت جمشید برگزار شد. در این جشن‌ها، سران حکومتی و پادشاهان ۶۹ کشور جهان شرکت کردند و تمدن و تاریخ کهن ایران را ارج‌نهادند.

مقدمات

پیشنهاد برگزاری جشن‌ها اولین‌بار توسط شجاع‌الدین شفا مطرح گردید.

برای برگزاری جشن‌ها، سازمانی به نام «شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی» تأسیس شد. اسدالله علم وزیر دربار وقت هم به عنوان رئیس شورای مرکزی جشن‌ها، تعیین شد و سناتور جواد بوشهری هم نیابت علاء را بر عهده داشت.

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در شهر مرودشت و در کنار تخت جمشید (پارسه) با حضور سران کشورهای گوناگون جهان برگزار شد. از میهمانان در خیمه‌های بزرگی که به همین مناسبت سفارش داده شده بود، پذیرایی شد. شرکت فرانسوی مزون ژانسِن، طراحی و دکور خیمه‌های جشن‌های ۲۵۰۰ ساله را بر عهده داشت.^[۳]

زدنیک لیشکا، آهنگ‌ساز برجسته اهل چکسلواکی، قطعاتی را برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران، تحت عنوان «میراث دوران‌ها» ساخته و تنظیم کرد.

آغاز مراسم در پاسارگاد و در جوار آرامگاه کوروش بود که طی آن شاه نطق خود را خواند و سپس سران و پادشاهان ۶۹ کشور جهان، به کوروش بزرگ ادای احترام کردند.

ده میلیون بیننده، این مراسم را از تلویزیون تماشا کردند. پس از پایان پیام شاه، ۱۰۱ تیر توپ در آسمان پاسارگاد شلیک شد. تاج گل باشکوهی در پای آرامگاه کوروش نهاده شد.

هزینه برگزاری جشن‌ها

هزینه برگزاری جشن‌ها و ساخت تأسیسات جانبی و بناها معادل حدود ۱۲۰ میلیون تا ۳۰۰ میلیون تومان (معادل حدود ۲۲ میلیون دلار با نرخ برابری سال ۱۳۵۰) از سوی منابع مختلف ذکر شده‌است. البته رقم هزینه شده برای این مراسم به گفته عبدالرضا انصاری که مسوول مستقیم برگزاری جشن بود نزدیک به دویست میلیون تومان بود که ۶۰ میلیون آن از محل کمک بخش خصوصی، ۵۰ میلیون از محل کمک دولتی و بقیه از محل ذخیره دفتر برگزاری جشن‌های شاهنشاهی ایران تأمین شد. برای تأمین هزینه برگزاری جشن‌ها از سال ۱۳۳۹ تا پایان جشن، از روش‌های مختلفی استفاده گردید. از جمله صرفه جویی در هزینه‌های سازمان‌ها و ادارات دولتی و همچنین تخصیص بودجه.

این در حالی‌ست که ژان لوروریه هزینه جشن‌ها و پروژه‌های عمرانی مرتبط را پانصد میلیون دلار و ویلیام شوکراس، سیصد میلیون دلار برآورد می‌کند.^[۶][۷] البته این هزینه شامل ساختن بنای یادبود شهیاد در تهران، توسعه زیرساخت مخابراتی شهرستان اسدآباد همدان، توسعه فرودگاه شیراز و ساخت و تجهیز هتل‌های تهران و شیراز و راه‌سازی نیز بود. در پایان این جشن‌ها دوازده میلیون تومان در صندوق کمیته برگزاری جشن‌ها باقی‌ماند که به تکمیل مسجد اعظم آیت‌الله بروجردی در قم اختصاص یافت.

ادعاشده که در آخرین شب حضور سران کشورها در ایران، از رستوران ماکسیم^[۹] در پاریس سفارش شام داده شده بود.

میهمانان خارجی جشن

۲۰ پادشاه و امیر، ۵ شهبانو، ۲۱ شاهزاده، ۱۶ رئیس‌جمهور، ۳ نخست‌وزیر، ۴ معاون رئیس‌جمهور و ۶۹ وزیر خارجه از ۶۹ کشور در مراسم شرکت کردند.

پادشاهان

شاهزادگان و سایر میهمانان سلطنتی

فهرست رئیس‌جمهورها و نخست‌وزیران

سایر مقامات

رژه تاریخ

نام رژه‌ای که در روز دوم جشن در مقابل تخت جمشید برگزار شد و در این برنامه ارتش ایران در دوره‌های مختلف تاریخی ایران از برابر شاه و میهمانان رژه رفتند. برنامه با تقدیم نامه‌ای از سوی ملت به شاه ایران به وسیله دو سوار که از مجلس شورای ملی در تهران تا مرودشت را با اسب طی کرده بودند شروع شد. آغاز رژه با به حرکت درآمدن درفش کاویانی در مقابل صف سربازان بود و در ردیف دوم درفش همانشان کوروش و ارتش هخامنشی قرار داشتند.^[۱۰]

یادمان‌ها

• برج شهیاد به یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تهران طراحی و ساخته‌شد.
• در جریان جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران، منشور حقوق بشر کوروش بزرگ به رغم مخالفت دولت وقت بریتانیا، برای چند روز به ایران آورده شد و به نمایش درآمد.