پناهندگان لهستانی در ایران در جنگ جهانی دوم
در سپتامبر سال ۱۹۳۹، آلمان نازی به لهستان حمله کرد و جنگ جهانی دوم را شروع کرد. آلمان یک توافق ضمنی با شوروی انجام داد و موفق شد که نیمی از لهستان را اشغال و به ضمیمه خود کند.تقریبا یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر از مردم هلند، بعد از آوارگی به بخش‌های مختلف شوروی پناهنده شدند. در این میان جالب بود که نیم میلون نفر از آنها، از نظر اجتماعی طبق معیارهای شوروی، خطرناک تشخیص داده شدند. این دسته را با قطار و کشتی به قزاقستان و سیبری فرستادند که هزاران نفر از آنها در نتیجه خستگی مفرط، بیماری و سوء تغذیه فوت کردند.
دو سال بعد، زمانی که آلمان توافق خود را با شوروی نقض کرد و به این کشور حمله کرد، متفقین بر آن شدند که در پی تشکیل دوباره کشور لهستان برآیند و یک ارتش از لهستانی‌های ساکن شوروی تشکیل بدهند.در اینجا بود که زندانی‌های لهستانی، آزاد شدند و به ارتش جدید پیوستند. در این زمان بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی دوم نقض شده بود و ایران از سوی انگلیس و شوروی اشغال شده و نقش راهروی حیاتی برای تأمین آذوقه و اودات جنگی را بازی می‌کرد.
در این هنگام، هزاران نفر از مردانی که برای عضویت در ارتش مناسب نبودند به علاوه زنان و کودکان لهستانی به امید پیدا کردن سرپناه و غذا به ایران کوچانده شدند.
آنها را با کشتی از طریق بندر انزلی به ایران آوردند. شمار آنها تقریبا ۱۱۶ هزار نفر تخمین شده می‌شد. در انزلی مدتی به آنها غذا داده شد و تحت فرنطینه از نظر بیماری‌هایی مانند مالاریا و تیفوس قرار گرفتند. بسیاری از آنها در همین زمان در انزلی فوت کردند و همانجا به خاک سپرده شدند.
آنهایی که زنده ماندند به تهران برده شدند. دولت و مردم ایران به گرمی از آنها استقبال کردند، آنها سرپناه پیدا کردند، توانستند مدرسه تشکیل دهند، تجارت کنند و تشکیلات فرهنگی خودشان را راه بیندازند.برای لهستانی‌هایی که سال‌ها در سرمای شدید، بیماری و گرسنگی بودند، ایران بهشتی با خوابگاه‌های تمیز و غذای کافی بود.
با وجود آنکه طبق قرارداد و توافق با دولت ایران قرار بود مهاجرین (اعم از سرباز و افراد عادی) هرچه زودتر از ایران خارج شوند، ولی به دلایل متعدد از جمله بیماری، مشکلات ملی و اشتغال آنان آهنگ خروج بسیار کند گردید. از دهم مردادماه ۱۳۲۱ بتدریج خروج آنها آغاز شد و پایگاه اصلی خروج آنها شهر اهواز و بندر شاهپور بود. مهاجرین از بندر انزلی، تهران، اصفهان و مشهد عازم اهواز شدند ولی با این حال ۳۰۰ نفر از آنان در ایران ماندند و با ایرانیان تشکیل خانواده دادند.
