از دیدگاه زرتشت بهشت و دوزخ کجاست ؟
از دیدگاه زرتشت ، روح آدمى پس از مرگ ، به مدت سه روز گرداگرد مرده دور مى زندو طبق اعمال او، شاد یا در غذاب است . آنگاه بادى ازشمال مى وزد و مانند برگ نامرئى او را به طرف((پل چینوات )) (صراط) مى برد. ((پل چینوات )) یعنى((پل تشخیص )) که بر روى نهرى از فلز گداخته میان دو کوه (دماوند و الوند) کشیدهشده است . بر کنار این پل دو فرشته حساب به نام ((میترا)) (مهر خورشید) و ((چنوه)) (عدل ) ترازوى عدالت را قرار داده اند و به حساب او مى رسند.
و در ((وندیداد، فرگرد ۱۹)) آمده است گ ((صبح روز چهارم ک روان آدمى به کنار پل مى رسد و فروهر آدمى که یکى از قواى پنجگانه است (۱ آهو (جان ) ۲ دین (نفس ) ۳ بوذ (فهم ) ۴ اوردان (روح ) ۵ فروهر)، به صورت دخترى زیبا جلوه مى کند و براى روان بدکار به صورت زنى زشت درمى آید.))
در ((یسناى ۵۱ / ۱۳)) و ((دادستان دینیک ۲۱ / ۲)) و ((مینوخرد ۲ / ۳۲)) از ((ویرافنامه )) آمده است که : ((روح و روان گناهکار به وسیله ((دیو)) نزد ((پل )) مى رود. در ضمن بازجوئى در سر ((پل ))، علت تبهکارى هاى او را از وى سئوال مى کنند. او به بهانه هائى راه نجات مى جوید. آنگاه این ((پل )) براى او از لبه تیغ تیزتر و از لب او نازکتر مى شود. سپس درى از دوزخ بر روى او باز مى شود.))
در ((یسناى ۴۹ / ۴)) آمده که : ((دوزخ براى ((دیو)) و منزل دروغگویان است ، و محل عذاب ابدى تبهکاران .))
در ((یسناى ۱۱ / ۲۰ و ((ویسبرد ۷ / ۱۰)) و ((یشت ۲)) و ((ارتاویرافنامک ۱۵ ۲۱)) آمده است که : ((روان پس از گذشتن از سه مرحله (پندار، گفتار، کردار زشت ) به فضاى تیرگى بى پایانى که مکان ((اهرمن )) است ، واصل مى شود.))
در ((فرگرد ۱۸)) آمده است : ((در دوزخ سرما (باد) خشکى ، گنده بوئى وجود دارد، دوزخ عمیق بوده ، داراى چاههاى سهمگین است ، و جانورانى دارد که ارواح بدکاران را مى درانند؛ کوچکترین آنها به بزرگى کوهى است . اما روان و روح نیکوکاران پس از مرگ توسط دو فرشته که نویسنده اعمال اویند، به جاى ویژه خود مى رود، و پل صراط براى او به ارتفاع )) نیزه گشاده مى شود تا بتواند عبور کند.))
در اوستا آمده است : ((اهورامزدا مى گوید هر کس در جهان ((کلام )) را با تکالیف لازمه ونواى خوش بخواند، روح او آزادى یافته و به منزلگاه آسمانى به پرواز درخواهد آمد.((من )) ( اهورا) ((پل چینوات )) را براى او سه برابر آنچه هست ، پهن خواهم نمود. او((روحانى )) شده ، مانند آسمان پاک گشته وجلال و عظمت آسمانى خواهد یافت .)) در ((وندیداد، فرگرد ۱۹)) مى گوید: ((ارواحپاک پس از عبور از پل به جهان ارواح که فردوس یا بهشت باشد، وارد مى شوند. آنجامنزلگاه پرهیزگاران است .))
در ((یسناى ۴۴ / ۱۰، ۱۵، ۱۳ و در ((ارتاویرافنامک ؛ فرکرده )) آمده است که : ((بهشت چهار طبقه دارد که هر یک در مکان و محلى قرار دارند و به اسمى نامیده مى شوند: طبقه اول ؛ ((پندار نیک ))، و محل آن در ستارگان مى باشد. طبقه دوم ؛((گفتار نیک )) و مکان آن در ماه مى باشد. طبقه سوم ؛ ((کردار نیک ))، که محل آن در بالاترین روشنائیها مى باشد و به طبقه چهارم که محل عرش الهى است ، مى رسد و به ساحت قدس اهورامزدا که منزلگاه نیکان و پاکان است ، دست یافته و منزل مى کند.))
در ((یسناى ۴۸ / ۴ آمده است : ((کسانى که خوبى و بدى آنان یکسان باشد، جایگاهشان ((برزخ )) است که میان ((بهشت )) و ((دوزخ )) قرار دارد. گناهکاران زندانیانى هستند که پس از دیدن عذاب ، در مدت معین آزاد مى شوند.))
((زرتشت )) مى گوید: ((در آخرت ک اعمال نیک ک پاداش و اعمال بد، کیفر داده مى شود، بدکاران در قیامت به فلز گداخته تبدیل مى شوند و نیکوکاران به جایگاه اهورامزدا راهنمائى خواهند شد.))
در ((ینساى ۳۰ / ۱۰)) آمده است : ((سر منزل نورانى ویژه نیکوکاران خواهد بود و محیط تاریک از آن دروغگویان است … در جهان واپسین روح و روان هر کسى سزاى کردار خود را در مى یابد.))
در متون زرتشتى آمده است که : چون چشم مرده در برج سکوت ( دخمه ) متلاشى مى شود،روحش از پل صراط (= چینوات ) عبور مى کند و آنگاه در محضر سه ((ایزد)) (میتره ،سروش ، رشنو) حاضر و محاکمه مى گردد. هنگامى که ارواح ازپل صراط عبور مى کنند، آن پل براى بدکاران مانند موئى باریک مى شود و چون ارواحنیکان عبور مى کنند، به آسانى آن پل را مى نوردند و به بهشت (= ان هو وهیشت ) مىرسند. اگر نیک و بد مساوى باشد، به برزخ مى روند.موکل عدل نامه ، اعمال افراد را مى خواند و تمام گفتار و کردار و پندار آدمى را به حسابمى آورد.
در مذهب زرتشت وعده غفران ، شفاعت و عفو داده نشده است . چون روان نیکان عبور کند، زنزیبائى با چهره رخشنده ، او را به سوى بهشت راهنمائى مى کند. این زن را دیانا گویند.چون شخص بدکار بر پل قرار گیرد و سقوط مى کندک زنى بدترکیب و زشت و جادوگربا او روبرو مى گردد. ثواب نیکان در بهشت که خانه ستایش است ، داده مى شود و آنانبا زیورآلات خود را آرایش مى کنند. گناهکاران درگودال بدبو و مغاره تاریک ک سرنگون مى شوند. عالم برزخ ( همیشگان ) جایگاهکسانى است که بد و خوب شان مساوى است و آنان در این جایگاه در انتظارند تا روز قیامت برسد.
((کریستن سن )) محقق مشهور مى گوید: از نظر زرتشتیان ، افرادى که در راه راست قدم برداشته باشند، پس از مرگ به آسانى از پل صراط (چینوات ) عبور کرده و وارد بهشت مى شوند. این پل براى بدکاران به نازکى لبه شمشیر مى رسد، به طورى که گناهکاران بدرون جهنم واژگون مى شوند و عذابى شایسته گناه خود مى بینند. و کسانى که اعمال نیک و بدشان مساوى است ،
در عالم همیشگان یا ((برزخ )) خواهند ماند که در این مکان نه کیفرى و نه پاداشى است .
بنابر متون اوستائى ، کالبد انسان زنده از چند جزء گوناگون ترکیب شده است : ((تن))، ((جان ))، ((فروهر))، روان )). ((تن )) در زبان اوستائى ((تنوو)) خوانده مىشود که تمام اعضاى ((بدن )) است . چون مرگ فرا رسد، ((روان )) و ((فروهر)) ازآن جدا مى شوند. تن به تنهائى فاقد نیرو و قوه است . ائین زرتشت براى ((تن ))انسان زنده اهمیت بسزائى را قائل است ولى چون جان از بدن مفارقت نمود، براى رعایتتندرستى دیگران آن بدن بیجان را نجس دانسته است .
اما ((جان )) که به زباناوستائى ((اهو)) و در زبان پهلوى ((اخو)) گفته مى شود، عبارت است از نیروئى که((تن )) را به حرکت مى آورد. ((فروهر)) که در اوستا ((فروشى )) و در زبانپهلوى ((فروهر)) گفته مى شود، به معنى ((قوه )) و ((ذره اى )) از ذرات نور الهىاست که در بدن هر انسانى به ودیعه گذاشته شده تا در زندگى راهنماى او به سوىپیشرفت باشد. ((فروهر)) نورى است از منبع فیاض نور احدیت . ((روان )) که واژهاوستائى آن ((دروان )) است ، به معنى ((روح )) مى باشد و روح ، ابدى و فناناپذیراست .
به مجرد حصول مرگ ، روح این فرد متوفى که مدتها با بدن ماءنوس بوده ، ازآن دور نمى شود و تا سه روز اتصال خود را با تن حفظ مى کند. ایناتصال پس از کفن و دفن نیز ادامه دارد. روح شخص نیکوکارخوشحال است و روح گناهکار مغموم . در بامداد روز چهارم ، روح به((پل صراط)) ( چینوات ) مى رسد و در اینجا به حساب او رسیدگى مى شود. روحنیکوکار رهسپار بهشت مى شود و روح گناهکار به همراه وجدانش که درشکل موجودى زشت ظاهر مى شود، به دوزخ سرنگون مى گردد.
در روایات زرتشتى و در((وندیداد)) آمده است : ((در بامداد روز چهارم درگذشت ، در نزدیکىپل جینود، محکمه اى به داورى ((مهر ایزد)) و با حضور فرشتگان (سروش ، ورشن ،اشتاد) تشکیل شده و به حساب کارهاى بد و خوب روان درگذشته ، رسیدگى مى شود. درصورتى که کفه کارهاى نیک بر کفه کارها بد سنگینى کند، از((پل چینود)) به آسانى گذشته ، به بهشت روشن مى رود و الا به دوزخ سرنگون مىشود.)
منبع : کتاب تاریخ ادیان و مذاهب جهان جلد اول اثر عبداللّه مبلغى آبادانى
نشر الکترونیکی به کوشش اِنی کاظمی در سایت تاریخ ما.
با سلام ای کاش مطالبتان با تحقیقات و دقت بیشتری عرضه می گردید.
آن بخش از انسان که تبدیل به کنیزکی خوش رو می شود فروهر نمی باشد بلکه دئنا (وجدان) انسان می باشد.
همیستگان نیز صحیح می باشد نه همیشتگان
سلام
تو خیلی از منابع اومده که تو دین زرتشت زن از کمترین حقوق انسانی بهره داشته ، و دختر در انتخاب همسرش نقشی نداره ، میشه این احکام رو توضیح بدین
درود بر شما
بینش زرتشت هر مرد و زنی را آزاد و دارای اختیار می‌داند که بین نیروی نیک وسازنده (سپنتامینو) و نیروی ویرانگر واهریمنی (انگره مینو) یکی را برگزیند. آموزگار ایرانی سفارش می‌کند که دانا، سپنتامینو را برگزیند تا به پاداش او آرامش وشادی روان باشد. شایسته نیست تا مرتوی دانا به انگره مینو روی آورد تا رنج روانی داشته باشد. ( منبع : موبد کوروش نیکنام
——————————————————
تحولی که زرتشت در فرهنگ ایران به وجود آورد زنهای ایرانی را در تمام زمینه ها هم تراز مردان کرد و زنها از چنان آزادی برخوردار شدند که مانند آنرا در هیچ جایی از دنیای باستان نمیتوان یافت. درآن زمان یونانیها با زنان خود مانند برده رفتار میکردند و ارستو میگفت زن نمیتواند روح داشته
باشد. منبع : پل دو بروی: تاریخ فلسفه زرتشت، پاریس ۱۹۸۴ رویه ۱۱۰
——————————————————
در مورد آزادی در ازدواج هیچ چیزی مستندتر و موجه تر از رفتار خود زرتشت نسبت به دختر کوچکش پروچیستا نیست. زرتشت به دختر کوچکش پروچیستا می فرماید: « پروچیستا من جاماسب را که مرد دانشمندی است( وزیر گشتاسب و منجم و ستاره شناس معروف زمان) برای همسری تو برگزیدم؛ تو با خرد مقدس خود مشورت کن و ببین که آیا او را لایق همسری خود می دانی یا نه؟ در بند ۵ گاتها زرتشت خطاب به همه پسران و دختران جوان می گوید « ای دختران شوکننده و ای دامادان اینک شما را می آموزم و آگاه می کنم٬ پندم را به خاطر بسپارید٬ و برابر اندرزم رفتار کنید تا در زندگی سعادتمند نائل گردید.
هر یک از شما باید در پیمودن را زناشویی و مهرورزی و پاکی و نیکی بر دیگری سبقت جویید٬ زیرا تنها بدینوسیله می توان به یک زندگی سراسر شادی رسید.»به طوری که می بینیم در زندگی زنان و مردان پارسا یکسان مورد خطاب قرار میگیرند. پس از مرگ نیز به روان و فروهر هر دوی آنها یکسان درود فرستاده می شود.
—————————————————
سپاس از نظرتون