اوستا یا گات ها ، کدام کتاب آسمانی زرتشت است؟

دو کتاب در آیین زرتشت برای زرتشتیان به عنوان کتبی از جهت کتب آیینی به شمار می روند، نخست گات ها و سپس اوستا دو کتابی هستند که زرتشتیان از آن ها به عنوان کتاب های مذهبی شان استفاده می کنند. اما تفاوت ما بین این دو کتاب در چیست؟ امروزه در کمال تاسف تفاسیر بسیار زیاد و متعددی درباره چیستی این دو کتاب صورت می گیرد که امروز با پژوهش شخصی بنده (در نوروز ۱۳۹۶ خورشیدی) از موبد گرامی در آتشکده ی برزو آمیغی در شهر کرمان (میدان شهدا – خیابان ایرانشهر – کوچه برزو آمیغی) می توان نظری قطعی در این باره داد.

شخص نویسنده یعنی بنده طی گفتگوهای عینی با موبد آتشکده برزو آمیغی در شهر کرمان، به موارد مختلف و ریز بینانه ای در خصوص آیین زرتشت و کتاب های شریعت و آسمانی این دین پی بردم. بر خلاف باور عوام، طبق توضیحات یکی موبد آتشکده کرمان ، آقای فرهنگ و یکی هم طبق توضیحات موبد آتشکده آدریان (تهران، خیابان ۳۰ تیر) کتاب گات ها کتاب آسمانی زرتشت است و اوستا به عنوان کتاب آسمانی مورد بحث نیست.

گات ها:

زرتشت پیامبر ، کتابی را با دستان خود به زبان آریایی و به صورت موزون سروده است که نام آن گات ها است. گات ها، سروده های شخص زرتشت و حاوی پیام های دینی و کتاب آسمانی آیین زرتشتی یا همان « مزدیسنا » است. در زبان پهلوی (ساسانی) به گات ها گاهان و در زبان اوستایی به آن گاثاها اطلاق می شود که گاثاها را می توان اسم اصلی آن دانست زیرا در زبان اوستایی مورد بهره است.

در کل، ۱۷ سرودهٔ گاتها ۲۳۸ بند، حدود ۸۹۶ بیت یا ۵۵۶۰ واژه است که بعدها در میان ۷۲ هات (فصل) یسنا جای داده شده‌اند. این ۱۷ سروده با شمارهٔ فصل آنها در یسنا شناخته می‌شوند. به هر یک از فصل‌های یسنا و گات‌ها هات گفته می‌شود. زبان کتاب گات ها ، گاتی یا همان اوستاییِ کهن است که از جمله زبانهای بسیار کهن و آریایی شناخته می شود. در بین پژوهشگران، اولین بار شخصی که توانست گات ها را به زبان فارسی امروز که همین متن را با آن می خوانید برگرداند، استاد ابراهیم پورداوود بود.

اوستا:

اما در این میان، گات ها کتاب آسمانی و اوستا کتاب شرع برای مزدیسنا و آیین زرتشت است ! همانطور که قرآن برای اسلام کتاب آسمانی و کتبی نظیر مفاتیح الجنان کتاب شرع مسلمانان هستند اوستا نیز کتاب شریعتی برای زرتشتیان به شمار می رود. اوستا، با بهره گیری از منطق بیان شده در گات ها توسط موبدان زرتشتی در هر زمانه ترجمه و تغییر داده می شود. برای مثال، سه اصل آیین زرتشت که گفتار و پندار و کردار نیک هستند که به عنوان اصولی ثابت در گات ها و در سروده های زرتشت پیامبر بیان شده اند. اما نمود پیدا کردن این سه اصل در اخلاقیات هر شخص (نسبت به زمانی که در آن زندگی می کند) بر اساس اوستا تفسیر ، تأمیر و بیان می شود.

گات ها امروزه خود بخشی از اوستا قرار داده شده است، جهت همگام سازی دو کتاب و سهولت استفاده عوام از آن گات ها که کتاب آسمانی زرتشتیان است به عنوان اولین بخش از اوستا قرار داده شده است. البته این قرارگیری گات ها در اوستا به دست پژوهشگرانی نظیر دکتر ابراهیم پورداوود و بزرگمهر کیانی و سایر اساتید ادب و تاریخ فارسی انجام شده است که نسبتا مورد استقبال مردم زرتشتی وطنمان نیز هست.