تاریخچه‌ی روش‌های پرداخت از گذشته تا امروز
انسان از دوران‌های گذشته، به اشکال گوناگونی عمل پرداخت را انجام می‌داده است. نگاهی به تاریخ تحولات اقتصادی جوامع بشری برای ما آشکار خواهد کرد که تا کنون، چه روش‌های پرداخت متفاوت و متنوعی را در داد و ستدهای خود به کار بسته‌ایم. بررسی سیر تحولات انواع روش‌های پرداخت، شاید بتواند تصویری از آینده‌ی این حوزه نیز برای ما بسازد. در این مقاله تلاش می‌کنیم به بررسی روند تحولات نظام پرداخت در جوامع بشری از دورترین دوران‌ها تا به امروز بپردازیم.
معاملات کالا به کالا
پیش از اختراع پول داد و ستدها چگونه برقرار می‌شدند؟ این پرسشی است که برای یافتن پاسخ آن باید به هزار و خرده‌ای سال پیش از میلاد مسیح بازگردیم. زمانی که معاملات پایاپای در جوامع بشری و تمدن‌های بزرگ و کوچک برقرار بود.
در واقع هنوز مجموعه‌ای از قوانین مدون تحت عنوان نظام پرداخت در جوامع تعریف نشده بود تا بر مبنای آن معاملات میان مردم صورت پذیرد. بل‌که معاملات به صورت کالا به کالا و یا به عبارت بهتر به شکل پایاپای انجام می‌شد.
در حقیقت عمل پرداخت در ازای ارائه‌ی کالایی با ارزش برابر انجام می‌گرفت. اما همین روش ساده و ابتدایی نیز پس از مدتی، شکل تازه‌ای به خود گرفت و کالاهایی که بیش‌ترین مبادله توسط آن‌ها صورت می‌گرفت و نیاز عامه به حساب می‌آمد تبدیل به واحد ثابتی برای معاملات شد.
اختراع سکه، یک بزنگاه مهم
اسناد تاریخی به ما می‌گویند چینی‌ها اولین اقوامی بودند که سکه را اختراع کردند و در داد و ستدهای خود از آن بهره گرفتند. در حقیقت چیزی در حدود ۳۰۰۰ سال پیش چینی‌ها اشیاء گرد و کوچکی ساختند که در معاملات از آن‌ها به عنوان یک واحد ارزشمند استفاده می‌شد و عمل پرداخت به کمک آن‌ها صورت می‌پذیرفت.
بدون شک این‌ها اولین سکه‌های تاریخ به‌شمار می‌روند و راه را برای اختراعات بعدی، یعنی سکه‌های ضرب‌شده باز نمودند. مورخان، تاریخ ظهور سکه‌های ضرب شده را نیز در حدود ۶۰۰ سال پیش از میلاد، تخمین زده‌اند. و این نخستین بار بوده است که جوامع بشری پول رسمی تحت نظارت حاکمیت را در داد و ستدهای خود به‌کار بسته‌اند و تولد نظام پرداخت را نیز باید در حول و حوش همین سال‌ها در نظر گرفت. گفتنی است که اولین سکه‌های ضرب‌شده از فلزهای متنوع بودند و در اشکال مختلف خرید و فروش از آن‌ها استفاده می‌شد.
ظهور اسکناس، یک تحول بزرگ
اگرچه در زمینه‌ی اختراع اسکناس نیز می‌توان رد پای چینی‌ها را در تاریخ پیدا کرد اما اسکناس‌ها به شکل مدون، اولین‌بار در اروپا ظهور کردند. ۶ قرن قبل از میلاد مسیح چینی‌ها برای برخی پرداخت‌های خود در مبادلات‌شان از یادداشت‌هایی بهره می‌بردند، اما همان‌طور که گفته شد اسکناس‌ها در اروپا و به سال ۱۶۰۰ میلادی پا به جوامع بشری گذاشتند و کم‌کم عرصه‌ی مبادلات را از تسلط سکه‌های طلا و نقره بیرون کشیدند.
به‌طور مشخص فرانسه اولین دولتی بود که از اسکناس استفاده کرد. ایده‌ی اولیه‌ی استفاده از اسکناس در حقیقت به منظور استفاده‌ی سربازان فرانسوی مطرح شد که در جریان جنگ‌های مختلف، بتوانند به جای سکه‌های طلا و نقره از یک واحد ارزشمند اما کم‌حجم و سبک به نام اسکناس بهره ببرند.
کارت‌های بانکی، اولین گام‌ها به سمت پرداخت الکترونیک
چیزی حدود ۴ قرن طول کشید تا رقیبی برای پول کاغذی پیدا شود. در واقع ظهور کارت‌های بانکی و اعتباری برای انجام عملیات پرداخت در اواخر قرن بیستم اتفاق افتاد. در آغاز امریکایی‌ها کارت اعتباری را پایه‌گذاری نموده بودند.
سازکار این کارت‌ها به این شکل بود که دارنده‌ی کارت می‌توانست از هر پذیرنده‌ای خرید کند. این ایده برای بار اول در سال ۱۹۵۰ مطرح شدو در طی نیم‌قرن در اغلب جوامع به مهم‌ترین روش پرداخت تبدیل شد. هنوز هم پرداخت به کمک کارت‌های اعتباری حدود ۳۰ درصد پرداخت‌ها جوامع به خودش اختصاص می‌دهد. در واقع کارت‌های بانکی دریچه‌ای بودند به سوی پرداخت‌های الکترونیکی در سال‌های بعدتر.
آغاز هزاره‌ی جدید و ظهور تجارت الکترونیک
سال ۲۰۰۰ را می‌توان نقطه‌ی اوج‌گیری رشد اینترنت در جوامع پیشرفته دانست. با رشد اینترنت، عرصه برای تجارت الکترونیک آماده شد و لازمه‌ی پیشرفت و توسعه‌ی تجارت الکترونیک، پرداخت آنلاین به‌شمار می‌رفت.
بنابراین کم‌کم فضا برای رشد انواع پرداخت الکترونیک نیز فراهم گردید. کسب و کارهای زیادی به‌صورت آنلاین فعالیت خود را ادامه دادند و نیاز به پرداخت‌های الکترونیکی شرکت‌های کوچک و بزرگی را پیرامون خدمات پرداخت پدید آورد. در همان سال‌های ابتدایی هزاره‌ی تازه بود که قوانین مدونی نیز در مورد پرداخت‌های الکترونیک وضع شد. شاید در ابتدا مردم در جوامع گوناگون نسبت به پرداخت آنلاین به عنوان یک پدیده‌ی نوظهور اقبال خوبی به عمل نیاوردند، اما به مرور زمان، پرداخت‌های الکترونیکی مانند درگاه پرداخت اینترنتی جای خود را در نظام پرداخت میان مردم باز کردند و حتی این پتانسیل را از خود نشان دادند که در آینده‌ای نزدیک به عنوان یکه‌تاز عرصه‌ی پرداخت بیش‌ترین سهم را در داد و ستدها داشته باشند.
پرداخت‌های موبایلی، یک گام بلند در نظام پرداخت جوامع
از سال ۲۰۱۰ با ظهور گوشی‌های هوشمند، عملیات پرداخت در جوامع مختلف تحول دیگری را تجربه کرد و وارد فاز تازه‌ای شد. گرایش مردم به پرداخت‌های آنلاین و توانایی گوشی‌های هوشمند برای اتصال به ابزارهای پرداخت الکترونیک، عواملی بودند که پرداخت موبایلی را به عنوان یک روش همه‌گیر در جوامع معرفی نمودند. حالا دیگر مردم برای پرداخت قبوض مختلف خود و پرداخت‌های مشابه دیگر از روش پرداخت موبایلی استفاده می‌کردند که بسیار سریع و ساده در هر مکان و زمانی در دسترس آن‌ها قرار داشت. اکنون به وضوح می‌بینیم که پرداخت‌های موبایلی کسب و کارهای فعال در عرصه‌ی تجارت الکترونیک را نیز وارد مرحله‌ی تازه‌ای کرده است و اسباب رشد و توسعه‌ی این کسب و کارها فراهم آورده است.
تغییر ماهیت پرداخت با ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی با هدف تغییر در نظام تمرکز زادیی در صنعت پرداخت بوجود آمده‌اند، تا با هزینه کم و سریع‌تر امکان پرداخت و انتقال وجه در سرار تا سر جهان را فراهم کنند.
ارزدیجیتال با استفاده از فناوری بلاکچین این امکان را می‌دهد تا هر تراکنش تا زمان وجود اینترنت ثبت شده باقی بماند و هیچ کس در آن دخل و تصرف نداشته باشد.
می‌توان گفت آینده تجارت الکترونیک و پرداخت در دستان این فناوری است و روزی به صورت فراگیر برای خرید و پرداخت آنلاین به صورت روزمره از آن استفاده خواهیم کرد.
کلام آخر
اکنون پس از بررسی سیر تحولات عملیات پرداخت در معاملات روزمره‌ی مردم از گذشته‌های دور تا کنون، به این نکته واقف شده‌ایم که تحولات در این زمینه با رشد بسیار سریع و چشمگیری در حال وقوع است. کسب و کارهای مختلف نیز با آگاهی از چنین روندی، باید همواره سازکارهای اقتصادی و فنی خود را در این حوزه، به شکلی انعطاف‌پذیر سامان بدهند تا بتوانند در راستای همسو شدن با جدیدترین روش‌های پرداخت، تغییرات لازم را به وجود بیاورند.
