قدیمیترین فسیلهای انسانی شناخته شده در جهان
بشر امروزی (هوموساپینس) تنها گروه انسانی به جامانده در دنیاست. تمام گونههای بشر که در مدتهای قبل منقرض شدهاند، منتها امروزه با گونههای مختلف فسیلهای انسانی، درباره آنها اطلاعاتی کسب کردهایم. اولین فسیل انسانی در قرن نوزدهم کشف شد و بسیار هم پرحاشیه بود. دیرینهشناسان اولیه نمیدانستند که چگونه این فسیلها ساخته شدند و اغلبا هم ادعا میکردند این فسیلها یک «لینک مفقوده» بین انسانها و میمونها هستند یا اجداد انسانیمان به خاطر یک بیماری از بین رفتهاند. همانطور که دانشمندان خبره دیرینه انسانشناسی این فسیلها را شناسایی میکردند، متوجه شدند که به اجدادهای انسانیمان متعلق هستند. بعضی از این فسیلها میلیونها سال قدمت دارند و بعضی از گونههای انسانهای اوبیه که تا به الان کشف شدند را نشان میدهند.
۹- فسیل مرد پکنی
سن: ۶۸۰.۰۰۰ – ۷۸۰.۰۰۰ سال
گونه: هومو ارکتوس
مکان: چین
سال کشف: ۱۹۲۱
تکههایی از جمجمه مرد پکنی، بخشی از گروه فسیلهایی محسوب میشود که در ژوکودیان، چین در حین حفاری سال ۱۹۲۱- ۱۹۳۷ کشف شده بود. قدمت این فسیلها از ۶۸۰.۰۰۰ – ۷۸۰.۰۰۰ سال میرسد و در کل، ۱۵ جمجمه بخشی، ۱۱ فک، چندین دندان، استخوانهای اسکلتی و تعداد زیادی ابزارهای سنگی از محل حفاری کشف شدند.
دیرینه انتروپولوژیست، دیوید بلکسون تا زمان مرگش در سال ۱۹۳۴ به طور گستردهای روی این فسیلها مطالعاتی انجام داده بود. پیر تیلارد دی شاردن و فرانتس ویدنرایش تا زمانی که ویدنرایش مجبور شود در سال ۱۹۴۱ چین را ترک کند، تحقیقات را به دست گرفتند. زمانی که پکن زیر اشغال ژاپن بود، متاسفانه فسیلهای مرد پکنی در سال ۱۹۴۱ ناپدید شدند. این فسیلها با تمام تلاشهای انجام شده، هرگز پیدا نشدند. اما خوشبختانه، گچ و شرح حالهایی از بازمانده مرد پکنی و چهار دندانش هنوز در موزه دیرینه شناسی دانشگاه اوپسالا وجود دارد.
۸- فسیل مرد جاوایی
سن: ۷۰۰.۰۰ – ۱ میلیون سال
گونه: هومو ارکتوس ارکتوس
مکان: اندونزی
سال کشف: ۱۸۹۱
از آنجایی که اولین فسیل مهم انسانی در اواخر قرن نوزدهم کشف شد، فسیل مرد جاوایی یک نمونه شناختهشده از انسانهای اولیه است. دندان آسیاب، کاسه جمجمه و استخوان ران این مرد جاوایی را دیرینه انسانشناس، یوجین دوبوا کشف کرده بود. دوبوا مدعی شده بود که کشف او «لینک مفقوده» بین میمونها و انسانها و طبقهبندی آنتروپوپیتکوس ارکتوس (طبقهبندی قدیمی) را نشان میدهد.
با یک دهه کشف فسیل مرد جاوایی، کتابها و مقالات زیادی درباره یافته دوبوا نوشته و منتشر شده بود. با کشف این فسیل جنجالیهایی به پا افتاد و بحثهایی در گرفت که در آن گفته میشد این فسیل نمیتواند انتقال بین انسانها و میمونها را نشان دهد. زیستشناس تکاملی، ارنست مایر، فسیل مرد جاوایی را در سال ۱۹۵۰ دوباره به عنوان هومو ارکتوس دستهبندی کرد. بعضی از دانشمندان هم در دهه ۱۹۷۰ میلادی با برچسب زدن گونه هومو ارکتوس ارکتوس روی این گونه، مرد جاوایی را از گونه هومو ارکتوس متمایز کردند.
۷- فسیل کودک موجوکرتو
سن: ۱.۴۳ – ۱.۴۹ میلیون سال
گونه: هومو ارکتوس
مکان: اندونزی
سال کشف: ۱۹۳۶
فسیل شناختهشده کودک موجوکرتو یک کاسه جمجمه یک جوان هومو ارکتوس است که در اندونزی کشف شده بود. در زمان کشف این فسیل، رالف وان کونیگزالد در سال ۱۹۳۶ این کاسه جمجمه را در پیتکانتروپور مدجوکرتنسیس طبقهبندی کرد، منتها کمی بعد آن را به هومو مدجوکرتنسیس تغییر نام داد. امروز هیچکدام از طبقهبندیها صحیح و رسمی نیستند و همه باور دارند که این گونه، گونه هومو ارکتوس است.
اساسا، به سختی میشود قدمت کودک موجوکرتو را تخمین زد، چون مکان کشف دقیق این فسیل مشخص نشده است. این فسیل در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی به ۱.۸۱ میلیون سال قبل با حاشیه خطای کم و بیش ۴۰.۰۰۰ سال قبل تخمین زده شده بود. قدمت دقیق این جمجمه در سال ۲۰۰۳ بین ۱.۴۳ – ۱.۴۹ میلیون سال برمیگردد و همه این تاریخ را پذیرفتهاند.
۶- فسیل پسر ترکانا
سن: ۱.۵ – ۱.۶ میلیون سال
گونه: هومو ارکتوس
مکان: کنیا
سال کشف: ۱۹۸۴
پسر ترکانا که با نام علمی KNM-WT 15000 (کی ان ام-دابیلو تی ۱۵۰۰۰) شناخته میشود، به عنوان برجستهترین فسیل انسان اولیه کامل شناخته میشود که تا به الان کشف شده است. این اسکلت تقریبا کامل را کامویا کیمئو، عضوی از تیم تحقیقاتی ریچارد لیکی در سال ۱۹۸۴ کشف کرده بود. عمر این فسیل به حدود بین ۱.۵ – ۱.۶ میلیون سال قبل تخمین زده میشود.
محققان تخمین میزنند که فسیل پسر ترکانا در زمان مرگش با قد ۱۶۰ سانتیمتری (۶۳ اینچ)، حدود ۷ – ۱۱ سن داشت و جدا از سن جوانش، تقریبا یک مرد جوان محسوب میشد. دانشمندان معتقدند که جهش رشد او کوتاهتر و مختصرتری نسبت به انسانهای امروزی بود. پسر ترکانا همچنین لگن باریکتری داشت که نشان میدهد کاملا به صورت دوپا راه میرفت و از دیگر گونههای انسانهای اولیه متفاوت بود که با دست و پا از درختها بالا میرفتند.
۵- جمجمههای دمانیسی
سن: حدود ۱.۸ میلیون سال
گونه: هومو ارکتوس جورجیکوس
مکان: دمانیسی، گرجستان
سال کشف: ۲۰۰۱ – ۲۰۰۵
پنج جمجمهای که در دمانیسی، گرجستان کشف شدند از قدیمیترین فسیلهای متعلق به خط هومو ارکتوس هستند. برجستهترین جمجمهها هم به جمجمه ۳، ۴ و ۵ شناخته میشوند که در اوایل سال ۲۰۰۰ کشف شده بودند. این جمجمهها از دیگر جمجمههای هومو ارکتوس کوچکتر هستند و امروز در زیرگونههای هومو ارکتوس جورجیکوس طبقهبندی میشوند.
مطالعات منتشر شده در سال ۲۰۱۳ شرح حالی درباره جمجمه دمانیسی شماره ۵ میدهد که دوباره بحث درباره نحوه طبقهبندی انسانهای اولیه را برای بار دیگر باز کرد. این جمجمه یکی از قدیمیترین جمجمههای تقریبا کامل انسانی محسوب میشود که تا به الان کشف شده است. دانشمندان از این مطالعه معتقدند که هومو هابیلیس و هومو رودولفنسیس از این گونههای انسانی جدا نیستند، اما از زیرگونههای هومو ارکتوس هستند. هرچند، دانشمندان دیگر معتقدند که لزومی برای طبقهبندی مجدد وجود ندارد.
۴- فسیل توییگی (OH 24)
سن: ۱.۸ میلیون سال
گونه: هومو هابیلیس
مکان: تانزانیا
سال کشف: ۱۹۶۸
فسیل توییگی (OH 24) قدیمیترین جمجمه فسیلی است که در یک مکان دیرینه انسانشناسی، اولدویا جورج در تانزانیا کشف شده است. این جمجمه همچنین یکی از قدیمیترین گونههای شناختهشده هومو هابیلیس است. فسیل توییگی (OH 24) در سال ۱۹۶۸ میلادی کشف شد و یک جمجمه فلت داشت. به همین خاطر نامش را از یک سوپر مدلی به نام توییگی برداشتند که به خاطر لاغر بودنش مشهور شده بود.
زمانی که فسیل توییگی (OH 24) برای اولین بار کشف شد، علافه خیلی کمی به این جمجمه وجود داشت. دانشمند، ران کلارک رفت تا این جمجمهها را بازسازی کند که در نهایت برای بررسی فرستاده شد. متاسفانه این جمجمه از شکل و شمایل نگهداریش پیداست که غیرعادی است و شکل جمجمهاش نسبت به دیگر جمجمههای هومو هابیلیس کوچکتر است. با توجه به سن توییگی (OH 24)، این جمجمه اغلب به بحث و گفتوگوهایی درباره نحوه طبقهبندی صحیح جمجمههای هومو هابیلیس و هومو رودولفنسیس در میگرفت.
۳- فسیل KNM ER 1470 (کی ان ام ای آر ۱۴۷۰)
سن: ۱.۹ میلیون سال
گونه: هومو رودولفنسیس
مکان: کنیا
سال کشف: ۱۹۷۲
زمانی که فسل جمجمه KNM ER 1470 (کی ان ام ای آر ۱۴۷۰) برای اولین بار کشف شد، قدمتش را اشتباه به حدود ۳ میلیون سال تخمین زده بودند. این تاریخ حتی از هومو هابیلیس هم میگذشت که این جمجمه در همان ابتدا در همین گونه هومو هابیلیس دستهبندی میشد. هرچند قدمت فسیل KNM ER 1470 (کی ان ام ای آر ۱۴۷۰) به تاریخ حدود ۱.۹ میلیون سال قبل اصلاح شد و به گروه انسان جداگانهای دیگر هومو رودولفنسیس متعلق است که در همان زمان و همان منطقه زندگی میکردند.
فسیل KNM ER 1470 (کی ان ام ای آر ۱۴۷۰) یک سال قبل از کی ان ام ای آر ۱۸۱۳ که یکی از قدیمیترین گونههای هومو هابیلیس است، کشف شده بود. بعد از اینکه میو لیکی و برنارد وود، فسیل کی ان ام ای آر ۱۴۷۰ را بازسازی کردند، متوجه شدند این جمجمه به قدری بزرگ و متفاوت است که میتواند به هومو هابیلیس متعلق باشد. دقیقتر بخواهیم بگوییم در سال ۲۰۰۷ میلادی این جمجمه بازسازی شد و همه آن را به عنوان گونه هومو رودولفنسیس پذیرفتند.
۲- فسیل KNM ER 1813 (کی ان ام ای ار ۱۸۱۳)
سن: حدود ۱.۹ میلیون سال
گونه: هومو هابیلیس
مکان: کنیا
سال کشف: ۱۹۷۳
فسیل انسانی KNM ER 1813 (کی ان ام ای ار ۱۸۱۳)، یکی از قدیمیترین و کاملترین فسیل گونه هومو هابیلیس محسوب میشود که تا کنون کشف شده است. کامویا کیمئو که با دیرینهشناسان مشهور میو لیکی و ریچارد لیکی کار میکرد، این فسیل جمجمه را در سال ۱۹۷۳ در کنیا کشف کرد.
فسیل KNM ER 1813 (کی ان ام ای ار ۱۸۱۳) به خاطر اندازه کوچکش اغلب به عنوان یک گونه هومو هابیلیس جنجالی در نظر گرفته میشود و برعکس جمجمههای هومو هابیلیس، اندازه جمجمهاش ۵۱۰ سانتیمتر مکعبی است که حد آن در برابر جمجمه ۶۰۰ سانتیمتر مکبی هومو پذیرفتنی است. به علاوه، اندازه کلی جمجمه و دندانها از دیگر جمجمههای هومو هابیلیس بسیار کوچکتر است. با تمام این تفاوتها، سیل KNM ER 1813 (کی ان ام ای ار ۱۸۱۳) ویژگیهای کافی از هومو هابیلیس دارد که در این گونهها طبقهبندی شود.
۱-استخوان آرواره UR 501 (استخوان آرواره یو آر ۵۰۱)
سن: ۲.۵ – ۲.۳ میلیون سال
گونه: هومو رودولفنسیس
مکان: مالاوی
سال کشف: ۱۹۹۱
استخوان آروارهای که در تپه اوراها، یک مکان دیرینه انسانشناسی در مالاوی کشف شده، از قدیمیترین فسیلهای شناختهشده در دنیاست. تاریخ دقیق این استخوان آرواره نامشخص است، اما قدمتش به حدود ۲.۵ – ۲.۳ میلیون سال قبل تخمین زده میشود و به انسان گروه هومو رودولفنسیس متعلق است که به عنوان قدیمیترین گونه هوموها درنظر گرفته میشود.
زمانی که این استخوان آرواره در سال ۱۹۹۱ برای اولین بار کشف شد، دانشمندان تصور کردند به یکی دیگر از اجداد انسانهای اولیه یعنی هومو هابیلیس متعلق است. هرچند، محققان زمانی که بعدها متوجه شدند این استخوان با دیگر گروههای اجدادی انسانی اولیه متعلق است، با این نتیجه رسیدند که از هومو رودولفنسیس است. چون با مابقی نمونههای گروه انسانی اولیه تفاوت زیادی دارد. کشف این استخوان آرواره همچنین به خوبی برایمان روشن میکند که انسانهای اولیه چگونه ممکن بود از قاره آفریقا مهاجرت کنند.