۱۵ فناوری شگفت‌انگیز مردم باستان که حیرت‌زده‌تان می‌کند
امروزه همه ما به فناوری‌های مدرن وابسته شده‌ایم. فناوری‌ها از چیزهای ساده‌ای مثل دستگیره درب تا پیشرفته‌ترین اختراعات و ابتکارات مانند سفینه‌های فضایی، همگی دنیای امروز ما را کنترل می‌کنند. اصلا اگر فناوری در کار نبود، شما حتی نمی‌توانستید این مقاله را در سایت ما بخوانید یا اگر فراتر از این برویم، حتی اینترنتی هم به وجود نمی‌آمد.
ساده است که خودتان را در ابتکارات امروزی غرق کنید و از دید خودتان، دوران باستان را بدوی و ساده تصور کنید. اما حقیقت بسیار متفاوت است. فناوری‌های باستان در آن برهه از تاریخ وجود داشتند و همان‌ها باعث این بودند تا راه بسیاری از پیشرفت‌هایی که امروز از آن‌ها مزیت‌هایی می‌بریم شکل بگیرد.
بعضی از این فناوری‌های باستانی شوکه‌کننده و توصیف‌نشدنی هستند و بعضی‌شان تعجب‌تان را در می‌آورند، که چگونه بشر در آن موقع تا این حد از زمانه خودش جلوتر بوده. می‌خواهید از فناوری‌های باستان بیشتر بدانید؟ ادامه مقاله چشم به راه شماست.
فناوری باستان در برابر فناوری امروزی
از اصطلاح «فناوری باستانی» برای توصیف توسعه علوم مهندسی در دوران باستان اشاره می‌شود، که این ابتکارات زندگی بشر را راحت‌تر و گاهی هم دنیا را متحول کردند، منتها بسیاری از این فناوری‌ها کمتر شناخته شده‌اند و بعضی‌هایشان هم بدون برنامه بودند.
قدمت فناوری‌های باستان می‌توانند عمرشان تقریبا به اندازه ابتدای گونه‌های انسانی برسد. اولین ابزارهایی که بشر برای اولین بار اختراع کرد، در زمانی بود که اولین قدم‌هایش را هزاران سال قبل به دنیای عجایب در آفریقا گذاشت و اولین ابزارهای شکارش را ساخت.
بیشتر تمدن‌های باستان به خاطر پیشرفت‌های فناوری‌شان مشهور بودند. یعنی مصر، یونان، بین‌النهرین، چین، شبه قاره هند، امپراتوری روم، امپراتوری پرشین (پارس‌ها / ایرانیان) و کشورها و تمدن‌های باستانی که زیاد هم بودند، بعضی از این فناوری‌های مسحورکننده را تولید کرده بودند. باستان‌شناسان هم هزاران سال بعد، این آثار گذشتگان را کشف کردند و حالا هم در موزه‌های سراسر زمین به نمایش گذاشته می‌شوند.
فناروی امروزی کارهای روزمره‌مان را انجام می‌دهد. کامپیوترها و تبلت‌ها و تلفن‌های هوشمند و حتی ماشین‌های لباس‌شویی هم از این ابتکارات امروزی هستند. هرچند کار شستن لباس‌ها با ابزار به هزاران سال قبل برمی‌گردد، اما ماشین لباس‌شویی در سال ۱۸۶۸ اختراع شده بود.
اختراع الکتریسیته قطعا در بین بزرگ‌ترین دستاوردهای تاریخ بشریت قرار می‌گیرید، که اگر توماس ادیسون، مخترع اولین لامپ الکتریکی بادوام طولانی در سال ۱۸۷۹ نبود، دنیای امروزی‌مان از آن چیزی که امروز هست، بسیار متفاوت‌تر می‌شد. بیشتر مخترعان مانند نیکولا تسلا، الکساندر گراهام بل، ویلیام توماس یا جوزف سوان، اختراعاتشان بودند که در اختراع و گسترش الکتریسیته نقشی داشتند.
حالا اگر فناوری باستانی نمی‌بود، در همین جایی که هستیم قرار می‌گرفتیم؟ فضاها را کاوش می‌کردیم؟ یا هر روزه به دستاوردهای بیشتری می‌رسیدیم؟ هیچ‌کس نمی‌داند، اما تنها چیزی که مشخص است، این‌جاست که فناروی‌های باستانی حیرت‌انگیز بودند و امروز جذاب‌ترین نمونه‌های این فناوری‌ها در طول تاریخ را فهرست کرده‌ایم.
ابتکارات باستانی که دنیا را متحول کردند
۱- چرخ
دوره: ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: بین‌النهرین
بقایای چرخ یکی از بزرگ‌ترین اختراعات بشر در آن موقع است، که بسیاری از پیشرفت‌های امروزه به همان قدم اول اختراع چرخ و یادگیری نحوه استفاده از آن برمی‌گردد. این اختراع تا حدی با اهمیت است که تصور دنیای بدون چرخ مهال و غیرممکن به نظر می‌رسد.
باستان‌شناسان معتقدند که چرخ در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، یعنی هم حدود بیش از ۶۰۰۰ هزار سال قبل اختراع شده بود. البته که اشیا چرخ‌مانند دایره‌ای قبل از این دوره هم استفاده می‌شد، منتها چرخ تنها در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در بین‌النهرین بود که کاربرد حقیقی‌اش را پیدا کرد.
۲- تقویم
دوره: ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: تمدن‌های مختلف
ابداع تقویم به عنوان روشی برای روزشماری، یکی دیگر از اختراعات و فناوری‌های باستان محسوب می‌شود، که احتمال می‌رود حتی از خود سیستم نوشتاری هم قدیمی‌تر باشد. بشر شکارچی در همان روزهای ابتدایی با ردیابی مرحله‌های ماه راهش را پیدا می‌کرد و اولین تقویم‌های تاریخ هم قمری و شمسی بودند.
تقویم قمری در غرب آسیا و یونان برای مشخص کردن زمان هر ماه استفاده می‌شد، اما تقویم شمسی برای تشخیص ماه‌های برداشت محصول پا به میان گذاشت. تمدن‌های زیادی از تقویم‌های قمری استفاده می‌کردند، منتها این تقویم‌ها خیلی هم زمان را درست تشخیص نمی‌دادند و این سیستم در نهایت از پا افتاد.
پاپ گریگوری سیزدهم در سال ۱۵۸۲ میلادی تقویم میلادی را معرفی کرد، که بیشتر ما امروزه از آن استفاده می‌کنیم.
۳- قطب‌نما
دوره: ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: چین
اختراع قطب‌نما کمک بزرگی به کاوش بشر در سیاره‌مان کرد. اصلا بسیاری از کاوشگران خبره بدون قطب‌نما، گم می‌شدند و راه ارتباطی هم در این کنکاش بشر به هیچ‌وجه وجود نداشت.
قطب‌نماهای اولیه به احتمال زیاد در چین و اغلب‌شان هم از سنگ آهنربا ساخته می‌شدند. سنگ آهنربا شکلی از آهن‌رباست که به طور طبیعی وجود دارد. با اینکه این اختراع اولیه بشر در ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح اغلب برای اهداف روحانی استفاده می‌شد، طولی نکشید تا سال ۱۰۵۰ بعد از میلاد مسیح کاوشگران از این آهن‌رباها برای مسیریابی سفرشان استفاده کنند.
۴- مکانیزم آنتیکیترا
دوره: ۸۷ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: یونان
مکانیزم آنتیکیترا یکی از نمونه‌های قدیمی یک کامپیوترهای آنالوگ است، که بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد و از این ابتکار یونانی برای مشخص کردن تاریخ رویدادهای مختلف در چندین سال آینده استفاده می‌شد.
برای تشخیص دادن اتفاقات نجومی مانند رویدادهای محلی و بازی‌های المپیک، بیش از ۳۰ چرخ‌دنده در این دستگاه در کار بودند. نمی‌شد با این نوع پیچیدگی مهندسی حداقل برای ۱۰۰ سال دیگر وارد رقابت شد.
۵- کاغذ
دوره: ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: مصر
با اینکه دفترچه و فناوری‌های بعد آن بدیهی شده، اما اختراع کاغذ قطعا یک اتفاق بزرگ محسوب می‌شود که دنیا را متحول کرده است. دانشمندان و باستان‌شناسان تخمین می‌زنند که اولین استفاده از کاغذ به اوایل ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، که مصری‌های باستان از مغز گیاه پاپیروس برای سروسامان کاغذ استفاده می‌کردند.
رشته‌های گیاه پایپروس را به هم می‌دوختند تا صفحه‌هایی شکل بگیرد، سپس وزن‌شان و آن‌ها را قوی، اما نازیک می‌کردند. گیاه پایپروس با بسیاری از بقایای صفحات پاپریوس که در وضعیت خوبی هستند و به ما اجازه می‌دهد نوشته‌های هیروگلیفی‌شان را مشاهده کنیم، ثابت کرده که به طور شگفت‌انگیزی بادوام است.
۶- بتن‌ساز
دوره: ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: مصر
اگر ابداع بتن نبود، شهرهای بزرگ‌مان امروزه به چه شکل و شمایلی می‌بودند؟ بتن با ترکیب سیمان و آب و سنگ ریزه و شن و ماسه ساخته و تقریبا از آن در تمام پروژه‌های ساختمانی در شهرهای امروزی استفاده می‌شود.
قدمت بتن‌ساز با ابداع خود بتن به ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مصر باستان برمی‌گردد. البته یونانیان و رومیان باستان هم از آلومینیوم و ترکیبات سیلیس هم شکلی از بتن برای خودشان می‌ساختند و استفاده می‌کردند. جوزف آسپدین در سال ۱۸۲۴ میلادی، اولین ابداعات ساخت سیمان پورتلند را کشف کرد.
۷- ساعت
دوره: ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: سومر
بیشترمان بدون حس کردن زمان، دنیا را از دست می‌دهیم. اما ابداع ساعت مکانیکی از یادگاران بشر اولیه به جا مانده و این ابزار به انسان‌ها برای هزاران سال کمک می‌کرد تا زمان را از دست ندهند. این اختراع از سومریان در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌آید که خود آن‌ها سیستم ۶۰ دقیقه و ۶۰ ثانیه را شکل دادند و امروزه از آن استفاده می‌کنیم.
ساعت‌های اولیه برمی‌گردند به ساعت‌های خورشیدی و آبی که زمان را دست‌وپا شکسته نشان می‌دادند. ساعت‌های شنی و میله‌های زمان و ساعت‌های شمعی هم گوشه ذهن‌ما هستند. اما این ساعت مکانیکی بود که جای همه آن‌ها را گرفت و با قدرت آب، مکانیزم فرار را در پیش می‌گرفت و چرخ‌دنده‌هایش حرکت می‌کردند.
۸- دستگاه چاپ
دوره: ۱۴۳۶ سال بعد از میلاد مسیح
کشور: آلمان
دستگاه چاپ زمانی که یوهانس گوتنبرگ، آهنگر آلمان این دستگاه را در سال ۱۴۳۶ اختراع کرد، دستگاه چاپ به یکی از امروزی‌ترین ابداعات تبدیل شد. هرچند، هنر چاپ قبل از اختراع این دستگاه هم بوده است.
اصلا چینی‌ها در اوایل قرن نهم بودند که از بلوک‌های چوبی برای چاپ استفاده می‌کردند. بعدها هم صحاف‌های کره‌ای پا به میدان گذاشتند و انواع فلزهای تایپ متحرک را حدود ۱۰۰ سال قبل از ظهور دستگاه چاپ گوتنبرگ استفاده می‌کردند.
فناوری‌های باستانی که توضیحی برایشان نداریم
۱-آتش یونانی
دوره: حدود ۶۰۰ – ۷۰۰ سال بعد از میلاد مسیح
کشور: یونان
آتش یونانی ابداعی بود که در نبرد دریاها از آن استفاده می‌کردند. این سلاح آتش‌زا به دست امپراتوری بیزانس بود و از آن در برابر کشتی‌ها و همچنین خشکی‌ها استفاده می‌کرد.
از ترکیبات دقیق آتش یونانی چیزی که نمی‌دانیم، اما هویداست که به شدت کشنده بود. از نفتا (نفت سنگین) و آهک خام استفاده می‌شد تا هنگام برخوردشان به آب، شعله‌ای مرگ‌آور ایجاد کند. یعنی دیگر آتش را نمی‌توانستید خاموش کنید و کار غیرممکنی بود.
۲- جام لیکورگوس
دوره: ۲۰۰ سال بعد از میلاد مسیح
کشور: امپراتوری روم
فناوری بالا در دهه ۱۹۵۰ کشف شده و دانشمندان را گیج کرده بود. این‌جا با جام لیکورگوس روبه‌رو هستیم که یک جام قدیمی در روم است و به نظر می‌رسد اولین نمونه از فناوری نانو در جهان باشد.
این جام به نظر می‌رسد رنگ‌هایش را بسته به نور مستقیمی که به سطحش می‌خورد، از طیف رنگی سبز یشمی به قرمز خونی تغییر می‌دهد. این مورد هم به نظر می‌رسد که حاوی ذرات طلایی آسیاب‌شده کوچک‌تر از ۱۰۰۰/۱ اندازه دانه شن باشد. این‌جاست که دانشمندان را با دقت شگفت‌انگیزش تا به همین امروز پریشان کرده است.
۳- عدسی نیمرود
دوره: ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور: عراق
بیشتر شهرت گالیله به خاطر اختراع تلسکوپش است، اما پیداست که تمدن‌های باستانی هم اختراعات خودشان را داشته‌اند. احتمالا زمانی که مردم دوران باستان از تلسکوپ استفاده می‌کردند، گالیله داشت از اختراع خودش دفاع می‌کرد. حتی کشف این لنز ۳۰۰۰ ساله این ادعا را ثابت می‌کند.
عدسی نیمرودی که از سنگ کریستالی ساخته شده بود را به عنوان شیشه ذره‌بینی استفاده می‌کردند، منتها دانشمندان مصرانه معتقدند که این عدسی بخشی از یک تلسکوپ باستانی بوده است.
۴- نسخه خطی ووینیچ
دوره: قرن پانزدهم بعد از میلاد مسیح
کشور: اروپای مرکزی
نسخه خطی ووینیچ یکی از همان نمونه‌های بی‌نظیر از فناوری‌های باستانی است، که دانشمندان هنوز نمی‌توانند توضیحی درباره‌اش بدهند. نوشته‌ها و طراحی‌های دستی این نسخه خطی شامل صدها طراحی عجیب‌وغریب و صفحات پُر از زبان‌هایی هستند که نمی‌شود آن‌ها را رمزگشایی کرد.
دانشمندان و محققان و مهندسان تلاش‌شان را کردند که چیزی از این نسخه خطی بیرون بیاورند. هرچند نظریه‌هایی درباره اینکه چه محتوایی داخل این نسخه خطی است از این‌جا می‌آید، که یک رونویسی آوایی از گویش ترکی یا یک زبان پروتو-رومانس باستانی در این نسخه خطی نوشته شده است. هرچند هیچ کدام از این نظریه‌ها ثابت نشده‌اند.
۵- استوانه آهنی دهلی
دوره: ۳۷۵ – ۴۱۵ بعد از میلاد مسیح
کشور: هند
فولاد ضدزنگ در سال ۱۹۱۳ میلادی ابداع شده و با دیدن استوانه آهنی دهلی که به ارتفاع ۷.۲ متر و وزن بیش از ۳ تن در چیزی حدود بین ۳۷۵ و ۴۱۵ سال بعد از میلاد مسیح ساخته شده بود، دانشمندان را حیرت‌زده کرده و بر سر آن سر می‌خارانند.
حتی زیر سال‌ها باد و باران هم خط روی آن نیفتاده است. اما نظریه‌ها می‌گویند که این استوانه در سه مرحله ساخته شده که در این سه مرحله، لایه محافظتی روی سطح آن شکل گرفته است.
۶- لرزه‌نگار ژانگ هنگ
دوره: ۱۳۲ سال بعد از میلاد مسیح
کشور: چین
اولین ابزار برای تشخیص زلزله احتمالا همین اختراع چینی‌ها بود، که ریاضی‌دان چینی ژانگ هنگ آن را اختراع کرده بود. این ابزار با تزئینات زیبا به احتمال زیاد هم در حدود ۱۳۲ سال بعد از میلاد مسیح ساخته شده بود.
دانشمندان ادعا می‌کنند مردمان زمان قدیم با این ابزار می‌توانستند زمین‌لرزهای چهارصد مایل شعاع را حتی بدون مجاورت زلزله با این دستگاه تشخیص دهند.
۷- دوازده وجهی رومی
دوره: ۲۰۰ – ۴۰۰ سال بعد از میلاد مسیح
کشور: امپراتوری روم
تصور می‌شود دوازده وجهی رومی معنای خاصی داشته باشد، اما دانشمندان امروزی هنوز نمی‌توانند رمزگشایی کنند که این ابزار دقیقا برای چه کاری کاربرد داشته است.
ده‌ها شئ کوچک از همین چیزها در سراسر اروپا کشف شده‌اند. با اینکه امپراتوری روم این ابزارها را ساخته بود، اما خودشان هیچ‌وقت به آن‌ها اشاره نمی‌کردند. شاید بشود از این ابزارها در هندسه استفاده کرد، اما شاید هم پایه گل یا شمع یا پیمانه‌ای به اندازه حلقه یا حتی ابزاری برای نقشه برداری بود.
