تاریخ کریسمس
تاریخ کریسمس
کریسمس را با درخت های کاجی که چراغانی شده اند و از آن ها توپ های رنگی و ستاره آویزان است می شناسیم. آن را به شکل های گوناگونی در ذهنمان تصویر می کنیم: هوایی برفی و خیابان های شلوغ که مردم در آن ها شادی می کنند و به خرید می پردازند، گروه های سرود و کر، بابانوئل با لباس قرمز و ریش سفید بلندی و الف های کوچک با کلاه های سبز روی سرشان. اما این کریسمس به شکلی که ما امروز آن را می شناسیم، از کجا آمده است؟ شنیده اید که این روز، روز تولد عیسی مسیح است و به همین دلیل مسیحیان آن را جشن می گیرند؟ ارتباط آن با تحویل سال میلادی چیست؟ دلیل آیین های موجود در کریسمس مانند بابانوئل چیست؟ در این مقاله همه چیز درباره ی تاریخ کریسمس را مرور می کنیم.
کریسمس چه روزی است؟
کریسمس نام جشنی در آیین مسیحیت است. تاریخ آن میان دسته های مختلف مسیحیان کمی اختلاف دارد اما اکثریت جهان مسیحیت، شامل بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در بیست و پنجمین روز از ماه دسامبر، درست چند روز قبل از پایان سال میلادی جشن می‌گیرند. اعضای بیشتر کلیساهای ارتودوکس در سراسر دنیا نیز مانند کاتولیک ها، همین روز را به عنوان میلاد مسیح جشن می‌گیرند.
با این حال، ۶ و۷ ژانویه نیز در بعضی کشورها به عنوان کریسمس جشن گرفته می شود. مسیحیان ارتودوکس روسیه و اوکراین، به سبب دلیل آن که هنوز از تقویم های ژولیانی که متفاوت با تقویم میلادی رایج است، استفاده می کنند، جشن کریسمس را در روز ۷ ژانویه برپا می دارند. ارمنی های به تبعیت از کلیسای حواری ارمنی، طبق سنت منحصر به فردی، روز میلاد و هم چنین روز غسل تعمید مسیح را هم زمان در روز ششم ژانویه جشن می گیرند. با توجه به آن که در کشور ما ایران، ارمنی های زیادی زندگی می کنند، روز ۶ ژانویه توسط کلیساهای ایران که اصولاً ارمنی هستند، جشن گرفته می شود.
در کشورهایی که کریسمس را در ۲۵ دسامبر جشن می گیرند، دوازده روز به عنوان ایام کریسمس وجود دارد که با میلاد مسیح در ۲۵ دسامبر آغاز می شود و تا روز غسل تعمید عیسی مسیح در روز ۶ ژانویه ی هر سال ادامه می یابد. بسیاری از کشورها این روزها را در تعطیلات به سر می برند. هر چند در بعضی کشورها طول تعطیلات کوتاه تر است. کریسمس به عنوان مهم ترین رویداد مسیحیان توسط کلیسا شناخته نشده است، با این حال با نگاهی به استقبال عمومی و نظرات عامه ی مردم در می یابیم در بسیاری کشورها به خصوص در ایالات متحده و کانادا، کریسمس را مهم ترین رویداد سالانه مسیحی محسوب می کنند.
باور کردن این که کریسمس واقعاً یک جشن مذهبی است راحت نیست. چرا که در جشن های مذهبی معمولاً رسوم عرفانی و معنوی بیشتری دیده می شود، در حالی که کریسمس به خرید کردن، چراغانی کردن درخت و بازدید از دوستان و خویشاوندان می گذرد و چندان مذهبی به نظر نمی رسد و به مرور زمان جنبه ی یک رویداد غیر مذهبی را بیشتر از خود نمایان ساخته است.
آیا کریسمس واقعاً در روز تولد مسیح است؟
کریسمس را تحت این عنوان جشن می گیرند اما درباره ی آن که آیا حقیقتاً تولد مسیح در این روز بوده است یا نه اختلافات گسترده ای به چشم می خورد. میزان اختلافات به حدی است که تقریباً می توانیم بگوییم روز ۲۵ دسامبر در حقیقت یک قرارداد و توافق بین المللی برای تسخیر عنوان میلاد عیسی مسیح است و نه لزوماً روز واقعی آن.
اجازه دهید نگاهی به نوشته های باقی مانده از دوران نزدیک به عیسی مسیح بیندازیم و ببینیم چه تاریخ هایی تحت عنوان تاریخ تولد مسیح ذکر شده اند. بیست و پنجمین روز از ماه مصری بشنس، برابر با ۲۰ می، ۲۴ و ۲۵ برموده، برابر با ۲۰ و ۲۱ آوریل، ۲۰ مه، ۱۸ و ۱۹ آوریل، ۲۵ مارس، ۲ ژانویه، ۱۷ نوامبر و ۲۰ نوامبر بنا بر قول هایی که همگی تا حدی از اعتبار برخوردار هستند، به عنوان تاریخ تولد مسیح پیشنهاد شده اند.
جامعه ی مسیحیت در واقع میان تاریخ واقعی میلاد عیسی مسیح و مراسم مذهبی بزرگداشت این واقعه، تفاوت قائل بود و آن ها را در یک روز نمی دانست. ما هم باید متوجه این تفاوت باشیمو کریسمس در واقع روز گرامی داشتن تولد مسیح است نه روز تولد مسیح! این مسئله ای است که گاهی خود مسیحیان هم به آن توجه نمی کنند.
چرا ۲۵ دسامبر کریسمس است؟
با تمام این ها، چرا ۲۵ دسامبر به عنوان روز کریسمس انتخاب شده است؟ دلایل زیر را می توان اصلی ترین عوامل موثر بر رایج شدن ۲۵ دسامبر به عنوان کریسمس دانست:
- مسیحیان معتقد هستند که عیسی مسیح در کوتاه ترین روز سال و بلندترین شب سال به دنیا آمده است. این روز همان ۲۵ دسامبر است. آن ها معتقد هستند عیسی زمانی پا به عرصه ی وجود نهاده است که زمانه ای تاریک بوده است و پس از تولد مسیح روزها طولانی شدند و روشنایی بیشتری بر مردم تابید.
در بخش‌های مختلفی از انجیل، عیسی به عنوان خورشید خطاب شده است و وقایع مربوط به او به خورشید مرتبط شده اند. از آن جایی که خورشید در این روز در انقلاب زمستانی است و پس از آن گویی بیشتر می تابد، این روز را برای تولد مسیح محتمل می دانند.
- کلیسا ۲۵ دسامبر را به عنوان روز جشن گرفتن تولد مسیح برگزیده است تا با جشن‌های رومیان باستان در بزرگداشت خدای خورشید، سول اینویکتوس، منطبق باشد. این هم به ارتباط میان مسیح و خورشید مربوط است و هم دارای اهداف سیاسی و تبلیغاتی است. البته این مسئله را می توان از دید دیگری هم نگاه کرد. کریسمس ممکن است صورت مسیحی شده ی آن باشد نه همزمان با آن. محققان معتقدند شاید این جشن، به عنوان جایگزینی برای جشن روز میلاد خورشید شکست ناپذیر یا سول اینویکتوس انتخاب شده باشد. به هنگام انقلاب زمستانی، به عنوان نماد نوزایی خورشید، به دور افکندن زمستان و ندای تولد دوباره ی بهار و تابستان این جشن را در امپراتوری روم برگزار می کردند. در واقع کریسمس، صورت مسیحی شده ی این جشن بود.
- فقط چون این روز فراگیر شده بود! روز ۲۵ دسامبر، برای نخستین بار در سال ۲۲۱ پس از میلاد، در نوشته های سکستوس ژولیوس افریکانوس، اولین تاریخ نگار مسیحی، به عنوان روز میلاد مسیح انعکاس یافته و بعدها به طور فراگیر در عالم مسیحیت پذیرفته شده است. پس از یافتن شواهد دقیق تر، این روز را به احترام این تاریخ نگار و به دلیل آن که فراگیر بوده است تغییر نداده اند.
این دلایل شاید قانع کننده به نظر برسند اما حقیقت همان است که دلیل انتخاب این روز به درستی مشخص نیست. نیوتن فیزیکدان، که یک فیلسوف مذهبی هم بود، به علل انتخاب این روز به عنوان جسن تولد عیسی پرداخته است و در نهایت نتیجه گیری کرده است که ۲۵ دسامبر تنها یک قرارداد مفید است.
بابا نوئل کیست؟
بابا نوئل را ما ایرانیان با این نام می شناسیم اما در زبان انگلیسی به آن سانتا کلاوز می گویند. در واقع نوئل، کلمه ای فرانسوی برای کریسمس است و بابا نوئل هم از پاپا نوئل فرانسوی به معنی پدر جشن کریسمس گرفته شده و اصطلاح مناسبی است. در فرهنگ ایرانی هم چنین نسبت های فامیلی ای برای شخصیت های مشهور مربوط به اعیاد و جشن ها استفاده می شوند. مثلا عمو نوروز یا ننه سرما. به همین علت بابا نوئل نزدیکی خوبی هم به فرهنگ ما دارد. شخصیت پیرمردی مهربان، چاق و درشت هیکل با قدی معمولاً بلند است که لباس ضخیم سرخ رنگ می پوشد و کلاه مخصوصی روی سرش دارد. ریشی سفید و بلند و موهای سفید دیگر نشانه های اوست. او در کریسمس ظاهر می شود و هدیه می آورد و سال نو را تبریک می گوید.
تاریخچه ی شخصیت بابا نوئل
جالب است بدانید شخصیت بابا نوئل در واقع برگرفته از یک فرد مذهبی واقعی است. در حدود ۴۰۰ سال پس از میلاد مسیح، یکی از اسقف هایی که در حوالی ترکیه ی امروزی خدمت می کرد، به خاطر رفتار مهربان و صمیمی خود با کودکان شهرت زیادی پیدا کرد. نام او سنت نیکولاس است و اگر نگاهی به نقاشی های قرون وسطی و عصر رنسانس بیندازیم او را به صورت مردی درشت اندام و قد بلند با چهره‌ای دوستانه خواهیم یافت. سنت نیکولاس یا نیکولاس مقدس آن قدر در میان مردم و به خصوص کودکان محبوب شده بود که جشن مخصوص خودش را داشت و تا سال های سال بعد از مرگش، مردم هر سال او را گرامی می داشتند. تا حدود قرن شانزدهم، این جشن های مخصوص در روز ششم دسامبر در سراسر اروپا برگزار می شد. در آن دوران، اروپاییان شروع به مهاجرت دسته دسته به آمریکای شمالی کردند و رسم مربوط به سنت نیکولاس را با خود به آن جا بردند. نام این شخصیت در طی زمان به سانتا کلاوس تغییر کردو همان بابا نوئلی شد که امروز با آن آشنا هستیم. با گذشت زمان دیگر جشنی جداگانه برای او گرفته نمی شود و بابا نوئل در روز کریسمس برای کودکان هدیه می آورد.
درخت کاج کریسمس
افرادی که کریسمس را جشن می گیرند معمولاً یک درخت کاخ را چراغانی می کنند و دور آن جمع می شوند. آن ها این درخت را تا پایان تعطیلات یا حداقل تا روز سال نو چراغانی نگه می دارند. علت این کار به مقدس بودن درخت کاج و حالت نمادین آن بر می گردد. این درخت از نوع “همیشه سبز” است یعنی با گذر زمان و در فصل های مختلف، سبز باقی می ماند و زمستان تاثیر چندانی روی آن ندارد. از همین رو آن را نماد جاودانگی می دانند. همان طور که عیسی مسیح را تنها انسان جاودانه می دانند. به همین دلیل است که درخت کاج جزء جدانشدنی کریسمس است.
