آثار تاریخی همدان
همدان یا به قول محلی ها هِمِدان از استان های غربی کشور عزیزمان ایران می باشد. مرکز این استان گردشگری و تاریخی، شهر همدان است. لازم به ذکر است که هرودوت تاریخ پیدایش شهر همدان را سده ۸ قبل از میلاد مسیح ذکر کرده است که این موضوع باعث ایجاد فراوان آثار تاریخی همدان شده است.
در زمان پیدایش همدان، ماد ها در این منطقه حضور داشتند و این شهر به دست دیاکو تاسیس شده است و در آن زمان این شهر هگمتانه (به معنی محل تجمع) نامیده می شده است.
این استان طبق سرشماری سال ۹۵ بیشتر از یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار جمعیت دارد و با استان های زنجان، لرستان، مرکزی، کرمانشاه و کردستان همسایه است.
استان همدان به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی فراوان در رده پنجم استان های توریستی و فرهنگی قرار دارد.
پیشینه همدان
گفتنی است که شهر همدان در دوران بخت النصر یک بار تخریب و در دوران داریوش بزرگ هخامنشی بازسازی گردید. و در طول تاریخ این شهر بارها و بارها مورد تصرف و حمله و ویرانی قرار گرفته است که از جمله آن ها می توان به حمله اعراب، حمله مغولان و حمله احمد شاه عثمانی اشاره کرد.
استان همدان در طول تاریخ مشاهیر بسیاری را در دل خود پرورش داده است که از جمله ی آن ها: باباطاهر عریان، ابن سینا، عارف قزوینی، محتشم کاشانی، شیخ فخرالدین عراقی، مفتون همدانی و… می باشند.
از خوراکی های معروف این استان می توان به حلوا گردویی، انگشت پیچ همدان، حلوا شکری، خمیر صنل، راحت الحلقوم، نان شیرمال و… اشاره کرد.
همانطور که گفته شد شهر همدان از قدمت تاریخی زیادی برخوردار است و گواه این سخن آثار تاریخی فراوان آن می باشد که به هر گوشه ای از این استان زیبا و پهناور سفر کنید نمونه ای از آن را ملاحظه می کنید. در ادامه، این مقاله را دنبال کنید که قصد داریم شما را با گوشه ای از میراث فرهنگی همدان آشنا کنیم.
هگمتانه
هگمتانه از شاخص ترین آثار تاریخی ایران که در استان همدان واقع شده است زمانی پایتخت حکومت مادها بوده است. هرودوت بنیان گذار این شهر را دیااکو معرفی می کند. البته لازم به ذکر است که در دوره ی هخامنشیان هم این شهر مورد توجه بوده و از آن به عنوان پایتخت تابستانه استفاده می شده است.
گفته می شود که این شهر دارای هفت دیوار بوده که هر کدام از این دیوار ها به رنگ یک سیاره رنگ شده بود.
در منابع باستانی دیگر، هگمتانه به نام هایی چون اکباتانا (یونانی)، اَحمِتَ (آرامی)، اَحمَتَن (ارمنی) و همدان(زبان آرامی میانه) شناخته می شده است.
از این شهر باستانی آثار تاریخی و گردشگری بسیاری کشف شده که از جمله آن ها می توان به انواع لوح های زرین به نام های آرشام، داریوش دوم و اردشیر اول و انواع کوزه ها و ظروف غذا از دوران هخامنشی و دیگر دوره ها اشاره کرد.
آرامگاه استر و مردخای
این آرامگاه تاریخی که در مرکز شهر همدان واقع شده است از مهمترین بناهای زیارتی برای یهودیان به شمار می آید.
استر همسر خشایار شاه هخامنشی و مردخای پسر عموی استر نخست وزیر این شاه هخامنشی بوده است. گفتنی است که استر حکم قتل ۷۷۰۰۰ ایرانی بی گناه را از خشایار شاه می گیرد و این اتفاق تلخ در روز ۱۳ فروردین ماه رخ می دهد و گفته می شود که ایرانیان هر ساله در این روز از خانه های خود خارج می شوند.
در رژیم غاصب اسرائیل هم این روز به عنوان یک عید مذهبی به نام عید پوریم در نظر گرفته شده است که در این روز مردم بابت این اتفاق به پای کوبی می پردازند. البته گفتنی است به دلیل تفاوت های تقویم ها زمان عید پوریم درگردش است.
گنج نامه
سنگ نوشته گنج نامه در ۵ کیلومتری همدان و در دره ی عباس آباد واقع شده است که مربوط به دوره ی داریوش و خشایار شاه هخامنشی می باشد.
در این اثر تاریخی دو لوح وجود دارد که لوح سمت چپ کمی بالاتر از لوح سمت چپ است و لوحی که مقداری بالاتر است مربوط به داریوش هخامنشی و لوح دیگر مربوط به خشایارشاه هخامنشی می باشد.
ترجمه ی لوح داریوش شاه هخامنشی به شرح زیر است:
«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. مَنَم داریوش، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»
و ترجمه لوح دیگر که مربوط به خشایار هخامنشی است نیز به شرح زیر می باشد:
«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایار شاه، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»
اوژن فلاندن در سال ۱۳۲۰ این کتیبه ی تاریخی را مورد پژوهش قرار داد. گفتنی است که بعد ها یک کاشف انگلیسی با تحقیق روی این کتیبه ها توانست خط میخی پارسی کهن را رمزگشایی کند. و این اثر تاریخی به این دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است.
مجسمه ی شیر سنگی
مجسمه ی شیر سنگی در وسط میدان سنگ شیر در همدان قرار دارد. لازم به ذکر است جایی که این مجسمه در آن قرار دارد یک تپه ی باستانی مربوط به دوران اشکانی بوده است چرا که در این محل تابوتی مربوط به این دوره کشف شده است.
این مجسمه در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مقبره ابوعلی سینا
بوعلی سینا یا شیخ الرئیس دانشمند و فیلسوف ایرانی که نویسنده ی آثار معروف پزشکی به نام های شفا و قانون نیز بوده در تاریخ دوم تیرماه سال ۴۱۶ در شهر همدان درگذشته است.
لازم به ذکر است که این دانشمند بزرگ ایرانی بالغ بر ۴۰۰ کتاب در موضوعات مختلف و گوناگون تالیف کرده است.
گفته می شود که بنای آرامگاه به خواسته نوه فتحعلی شاه قاجار به نام نگار در دوره ی قاجار ساخته شده است. بنای فعلی نیز در هزارمین سالروز تولد ابوعلی سینا در سال ۱۳۳۰ توسط مهندس سیحون ساخته شده است.
در ساخت این بنا سعی شده تا از سبک معماری زمان حیات خود ابن سینا استفاده شود. این بنا دارای دوازده ستون می باشد که نمایانگر ۱۲ علمی که شیخ الرئیس بر آن ها تسلط داشته است، می باشد.
برج قربان
برج قربان در همدان واقع شده و قدمت آن به قرن ۷ و ۸ هجری بر می گردد.
گفته می شود این بنای تاریخی به این دلیل برج قربان نام گرفته است که وقتی افغان ها در دوره ی صفویه شورش انجام داده اند، فردی که نامش قربان بوده از این محل به عنوان سنگر استفاده می کند و با این کار از مردم دفاع می کند و این کار باعث می شود تا این مکان با نام ایشان شناخته شود.
آرامگاه حیقوق نبی
این اثر تاریخی همدان که در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است در شهر تویسرکان واقع شده است. گفته می شود که این بنای تاریخی مربوط به ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بوده است.
حبقوق نبی هشتمین نبی در میاد دوازده نبی دارای کتاب در عهد عتیق است.
روایتی وجود دارد که بر اساس آن ۵۹۰ سال پیش از میلاد مسیح در جریان حمله بخت النصر به اورشلیم، حیقوق نبی اسیر شده و به بابل منتقل می شود تا اینکه در ۵۴۸ سال پیش از میلاد مسیح کوروش هخامنشی به بابل حمله کرده و دستور به آزادسازی زندانیان می دهد و حبقوق نبی هم آزاد شده و به شهر تویسرکان همدان نقل مکان کرده و در آنجا ساکن می شود.
لازم به ذکر است که این مقبره در میان یهودیان محترم شمرده می شود و از کهن ترین آثار تاریخی در ایران به شمار می آید.
امامزاده هود
این اثر تاریخی به صورت ۱۲ ضلعی ساخته شده و مربوط به سده هشتم قمری است. امامزاده هود در شهرستان درگزین همدان قرار دارد و گفته می شود مربوط به دوران ایلخانی است.
لازم به ذکر است که گنبد مخروطی این بنا تخریب شده و در حال حاضر دارای سقف ضربی است.
آرامگاه باباطاهر
آرامگاه باباطاهر بر روی تپه ای در شمال باختر واقع شده است و قدمت بنای اصلی مقبره به زمان سلجوقیان باز می‌گردد که بعدها بر اثر گذشت زمان به تدریج ویران شده و دوباره در زمان پهلوی بنای دیگر در جای آن ساخته شده است.
کاشی های باقی مانده قدیمی هم، اکنون در موزه ایران باستان حفظ و نگهداری می شوند.
در ساخت بنای جایگزین هم سعی شده تا هم از سبک معماری قرون ۷ و ۸ استفاده شود و هم تلفیقی از معماری عصر جدید.
زمان حیات باباطاهر قرن های چهارم و پنجم بوده است. باباطاهر دوبیتی های مشهوری سروده است که گرد تاریخ نتوانسته باعث از یاد رفتن آن شود. از باباطاهر به غیر از دوبیتی های زیبایش یک کتاب به نام سرانجام و دو قطعه و چند غزل هم به جای مانده است.
