قوم هون

قوم هون، بیشتر از گروهای مختلف ترک تبار و مغول ها تشکیل می شد که البته قوم هایی با ملیت های متفاوت نیز در بین آنها به چشم می خورد. این قوم در موازات قرن های چهارم تا ششم میلادی، قومی عشایر بودند که با دامداری و کوچ نشینی در آمودریا، قفقاز، اروپای شرقی و آسیای میانه امورات خود را می گذراندند. از قوم هون در کتب تاریخی آسیا و اروپا، بیشتر با عنوان عشایر جنگجو یاد می شود.

 

آنها درحوالی سال ۳۵۰ پس از میلاد به مرزهای خاوری ایران حمله کردند، اما لشکر ایران با فرمان شاپور دوم موفق به شکست لشکر هون شد. پس از گذشت جند سال هون ها با فرمان شاه خود گرومبات، لشکر ایران را در هنگام شاهنشاهی شاپور دوم در جنگ با رومیان همراهی کردند.

از انجایی که هیچ نوشته ای از این قبیله به جا نمانده به اسناد موجود در حفاری ها و نوشته های مورخان دشمنان این قوم متوصل می شویم. طبق این نوشته ها، این قوم در مناطق شمالی چین یعنی مغولستان امروزی حدود ۵ قرن قبل از میلاد به دامداری و کوچ نشینی مشغول بودند. گفته می شود این قوم به دلیل کوچ نشینی، سواراکارنی بسیار ماهر بودند و می توانستند ضمن اسب سواری، به تیر اندازی نیز بپردازند.

 

برخی از دانشمندان معتقدند قوم هون همان قوم شیونگ نو است که سالیان طولانی مدت با چین در جنگ بوده و چینی ها برای محافظت از مرزهای خود در برابر آنان، اقدام به ساخت دیوار چین کردند این در حالی است که با نقد و بررسی کتب غربی متوجه می شویم که غربی ها آنان را باقیمانده طایفه مغول می دانند.

شکل گیری نخستین پایه های امپراطوری هون

در ابتدای قرن دوم میلادی، هون ها مهاجرت خود به سمت غرب را شروع کردند و بدین ترتیب در شمال دریای خزر، رشته کوه اورال و نیز در رود ولگا ساکن شدندو درواقع این مناطق، مناطقی بودند که هون ها قبلا آنها را به تصرف خود درآودره بودند.

از قرن سوم میلادی تعدادی از هون ها به غرب مهاجرت کرده و به غارت و چپاول برخی از شهرهای روم شرقی پرداختند. آنها شهرها را آتش می زدند و هزینه ها و غنیمت ها را نیز غارت می کردند. در این حین، امپراطوری بیزانس که با امپراطور روم غربی درگیر جنگ با وندال ها و گوت ها بود، سرباز و قدرت مقابله با هون را نداشت پس به انجام معالمه ای نه چندان سود آمیز برای روم تن داد. در این مذاکره، امپراطوری بیزانس منطقه ی غربی مجارستان امروزی، که بعد ها به سرزمین هون ها معروف شد را برای جلوگیری از حملات مکرر، به قوم هون بخشید. علاوه بر این امپراطوری روم مکلف به پرداخت مقدار زیادی طلا به طور سالیانه به قوم هون شد.

 

آتیلا قدرتمند ترین پادشاه امپراطوری هون

پس از مذاکره اجباری هون ها و امپراطوری بیزانس، توجه هون ها به سمت ایران معطوف شد. آنها با هدف غارت و گسترش مرزهایشان شهر های ایرانی راهی ایران شدند، اما پس از پیروزی لشکر ساسانی در ارمنستان در سال ۴۴۱ میلادی، به فرمان آتیلا، که آرزوی گسترش امپراطوری هون را در سر داشت، لشکر هون به امپراطوری بیزانس حمله کرد. در سال ۴۴۳ میلادی، امپراطوری هون حدود ۶۰ شهر از امپراطوری روم شرقی را تحت تصرف خود درآورد.

 

در سال ۴۵۱ میلادی آتیلا، به فرانسه امروزی لشکرکشی کرد و در نبرد کالون با سردار رومی به نام آیتوس شکست خورد. علاوه بر این لشکر هون از سال ۴۵۱ به مدت چندین سال به مناطق شمالی ایتالیا حمله می کند. آتیلا در سال ۴۵۲ با وجود اینکه به پایتخت روم غربی نزدیک شد ولی به این امپراطوری حمله نکرد. در مورد علت این تغییر عقیده ناگهانی آتیلا نظریه های متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند، لشکر هون به بیماری مالاریا مبتلا و مجبور به بازگشت شد. برخی دیگر بر اساس نوشته های موجود در کلیسا معتقدند که پاپ لئوی اول پس از ملاقات با آتیلا او را از تصرف امپراطوری روم غربی منصرف کرد.

مرگ آتیلا و فروپاشی امپراطوری

پس از مرگ آتیلا، امپراطوری هون پس از گذشت تقریبا ۲۰ سال، از هم پاشید که علت اصلی آن وجود جنگ های داخلی در میان هون ها بوده است. پس از مرگ آتیلا هون ها به علت نفاق و جنگ های داخلی بین قبایلشان اتحاد خود را از دست دادند. برخی به مسیحیت روی آوردند، برخی در آسیا مستقر و برخی نیز در بلغارستان و مجارستان ساکن شدند. به همین علت است که عده ای از افراد در بلغارستان و مجارستان خود را نوادگان هون ها می خوانند. هم چنین تعدادی از افراد در بالکان خود را نوادگان مستقیم آتیلا می دانند که با وجود فرزندان و همسران زیاد آتیلا قابل توجیه است.

در سال های اخیر حدود ۲۵۰۰ نفر در مجارستان که خود را نوادگان قوم هون می دانند، درخواست نامه ای مبنی بر به رسمیت شناخته شدن قوم هون به عنوان یکی از قوم های رسمی این کشور و بهره مندی از حقوق فرهنگی امضا کردند و از پارلمان مجارستان خواستار ثبت این درخواست نامه شدند.