ادیان ابتدائى چینى ؛
((چین مثل همه ملتهاى دیگر یک دوره بدویت داشته است ، دوره جامعه هاى قبائلى و ابتدائى . و خود بخود ادیان چینى در این دوره ، ادیان بدوى بوده است ، و همان مسائلى که در ((توتمیسم ))، ((تابو)) و ((مانا))، ((فتیشیسم )) و انیمیسم به عنوان ادیان بدوى در دوره بدویت مطرح کردم ، در تمدن چین نیز صادق است . یعنى چینیهاى بدوى و ابتدائى در هزار سال تا دو هزار سال قبل از میلاد مسیح ، دین روح پرستى ، فتیش پرستى ، تابو پرستى و توتم پرستى داشته اند…))
پژوهش محققان تاریخ ادیان و مذاهب بر نظریه فوق استوار است ؛ چینیان باستان ابتدا روح پرست بوده اند، یعنى براى تمام اشیاء جهان مادى روح تصور مى کرده اند، ارواح نیاکان خود را مؤ ثر در زندگى و سرنوشت مى دانسته اند، سلطان عالم بالا را مى ستودند و یا به ((تائو))، حاکم بر هستى و کلیه اشیاء، عقیده داشتند و یا به تى ین یا آسمان متوجه بودند.
منظور از تائو آفریدگار جهان بود. و این نوعى توحید بدوى است که در عقاید باستانى چین دیده مى شود. در عین حال وجود خدایان گوناگون و پرستش آسمان و… در میان عقاید چینیان مشهود است ؛ پرستش آسمان به عنوان مبداء نعمتها، پرستش باد و رعد، درخت و کوه ، اژدها و مار و… خداى افلاک به نام ((شانک تى )) داراى حاکمیت مطلق بر جهان بود که هر ساله خاقان چین با تشریفات ویژه ائى در مذبح آسمان براى او قربانى مى کرد.
خدایان چینى به صورت طولى ((هنوته ایسم )) مورد ستایش و پرستش قرار مى گرفتند. خداى آسمان و خداى افلاک ساخته ذهن امپراطوران چین بوده تا از این راه خود را خلیفه خداى آسمان و فرزند او به رعایا معرفى کنند و بر استحکام قدرت سیاسى خود بیفزایند. آئین چینى بطور کلى بنا به تحقیق محققان داراى سه مرحله طولى است :
-۱ اءى ن ق ه ى م چین که عقاید بومیان آن سامان است و پر از خدایان متعدد و مختلف مى باشد.
2 آئین تائو یا تائوئیسم که لائوتسه آن را به صورت خاصى اراست و پرداخت .
3 آئین کنفوسیوس .
