شوش پیش از تاریخ

شوش پیش از تاریخ

تپه جوی در شمال تپه جعفر آباد،تپه بند بال، بوهلان و تپه معروف آکروپل شوش از تپه های معروف پیش از تاریخ منطقه شوش هستند که آثار متعددی در آنها پیدا شده است و به دوره سوزیانا تعلق دارند و در این تپه ها آدمیان در روستاها ساکن شده اندو در این منطقه تپه های باستانی بسیاری دیده میشود و آنهایی که نام برده شدند معروف ترین هستند. شوش بخشی از کشور ایران است که اولین آثارشهر نشینی و تجارت در آن ظهور کرده است و انسان در نه هزار سال پ م در این منطقه کشاورزی میکرده است. در این منطقه پیشرفت خانه سازی و تشکیل خانواده همزمان با بین النهرین صورت گرفته است.

دوره شوش ۱

دوره شوش ۱ از ۴۳۹۵-۳۹۵۳ شروع می شود و  تا ۳۶۸۰-۳۴۹۰ ادامه می یابد که تقریبا هم دوره تپه جعفر آباد است. شوش۱ زیر کاخ آپادانای شوش قرار دارد. در این محل آجر فشاری با لعاب صورتی کشف شده است. ارتفاع دیوارها بین ۱.۵ تا ۲.۱ متر بوده اند. قطر دیوارها در محلهای محدودی که حفاری شده است از قطر دیوارهای خانه های جعفرآباد بیشتر بودند و در نتیجه می توان گفت اتاق حفاری شده جنبه استفاده شخصی نداشته و یک مکان عمومی بوده است. از دوره شوش۲ یک قبر درون این اتاق حفاری شده در شوش۱ حفر شده است. با توجه به حفر قبر در این اتاق می توان گفت اتاق مورد نظر جنبه مذهبی هم نداشته است. شاید این اتاق محل استقرار یکی از بزرگان منطقه بوده است .

تخمین زده می شود دوره شوش۱ با وسعت ۷۵۰*۱۲۰متر دارای حدود ۲۰۰ قبر باشد. نوع قبرها بسیار متفاوت هستند و و از قبر درون زمین تا قرار دادن بخشهایی از استخوان بدن درون پی بنا متفاوت هستند. آجر قبرها بلند و تمیز ساخته شده اند و با لعاب سیاه بر زمینه سفید دارای طرح های هندسی و طبیعی هستند. در دوره  B شوش۱ بنای مذهبی در این منطقه ساخته شده اند که ابعاد بالایی بنا ۷۰*۶۵ متر است. دیوارهای بنا به شکل شاخ بز تزیین شده بودند. این بنا از بناهای همدوره خود در عبید و اریدو بزرگتر است. همه بناهای شوش۱ در آتش سوخته اند. در مقایسه شوش۱ با لرستان متوجه می شویم آثار لرستان بیشتر دارای طرحهای انتزاعی و افسانه ای هستند اما بر آثار شوش نقش آدم وجود دارد. در شوش بیش از ۲۶۰ مهر استامپی کشف شده که نشان از سیستم فعال تجاری و انبار داری دارد اما در لرستان مهر زیادی پیدا نشده است.مناطق مختلف فلات ایران در هزاره پنجم و چهارم پیش از میلاد با شوش در ارتباط بودند. همه این مناطق همچون شوش دارای فرهنگی پیشرفته بودند. مثلا هم دوره با شوش۱ در تپه قبرستان قزوین کوره های ذوب مس وجود داشته. چکشهای تپه سیلک دوره ۳ نیز آلیاژی پیشرفته همچون شوش داشتند. مهره های گردن بند تل موشکی نیز نشان از پیشرفت متالوژی در فارس دارند.

سفال شوشارتباط با پشت قلعه آبدانان، پشت کوه، موسیان، فرخ آباد و علی تپه را نشان می دهد. با اینکه سفال شوش ارتباط با مناطق شمالی را نشان می دهد، آزمایشها نشان می دهند مسی که در آثار فلزی ابزار شوش بکار رفته از مگان واقع در عمان امروزی وارد شده است.

دوره شوش ۲

تغییر در جهت معماری، سایز آجرها و نحوه ساخت سفال شاخص های تشخیص شوش۱ از شوش۲ هستند.وسعت شوش۲ حدود ۲۵ هکتار است و دارای بخش مسکونی و پایین شهر صنعتی است.این بخش بندی در چغامیش نیز دیده می شود. که تقریبا وسعتی برابر شوش۲ دارد. مهرهایی از شوش۲ بدست آمده که اثر آن مهرها از آثاری که در تپه شرف آباد کشف شده دیده می شوند. این نشان از وجود یک شبکه تجاری ارتباطی بین شوش و مناطق دیگر خوزستان دارد. سفال شوش در دوره همزمان با دوره لاپویی فارس بیشتر شبیه سفال بین النهرین است و از تشابه های آن با سفال باکون کاسته می شود .

دوره شوش ۳

تبلتهای نوشتاری پیش ایلامی که بسیار از تبلتهای همدوره خود در سومر متفاوت هستند در شوش ۳ پدید آمدند. تعداد ۱۵۵۰عدد از این تبلتها در حفاری ها بدست آمده اند. تبلتهای یافت شده در تل ملیان کاملا مشابه تبلتهای شوش۳ هستند. اما در محلهای دیگری از ایران تبلتهایی یافت شده اند که هرچند شبیه تبلتهای شوش۳ هستند اما اختلافهایی در آنها دیده می شود. نمیتوان گفت این تبلتها دقیقا همان تبلتهای شوش۳ هستند. از این نوع متفاوت تبلت یکی در تل قزیر، یکی در سیلک، یکی در شهر سوخته و ۲۷ عدد در تپه یحیی بدست آمده است. د ر لوحهای شوش۳ تعداد ۱۷۱۰۰واحد محصول کشاورزی، ۲۳۶۰۰ حیوان و۱۵۰۲ گله کوچک به چشم می خورند که به وضوح نشان از بزرگی شوش در مقایسه با محلهای همسایه همچون تل ملیان دارد.