شهرهای بزرگ ایران باستان در زمان هخامنشیان

۳.شوش  مرکز اداری امپراتوری ایران

شوش یکی از قدیمی ترین شهرهای خاورمیانه است که احتمالاً در ۴۲۰۰ سال قبل از میلاد تأسیس شده است. برای قرن ها این شهر پایتخت تمدن عیلام بود و چندین بار در طول تاریخ طولانی خود تصرف شد. در سال ۵۴۰ قبل از میلاد، کوروش بود که کنترل شهر باستانی را به دست گرفت.پس از مرگ کوروش، پسرش کمبوجیه شوش را پایتخت خود نامید.

هنگامی که داریوش به سلطنت رسید، شوش به عنوان پناهگاه سلطنتی مورد علاقه داریوش باقی ماند. داریوش بر ساخت یک کاخ بزرگ جدید در شوش نظارت کرد. او برای ساخت آن بهترین مواد را از سراسر امپراتوری ایران احتکار کرد. آجرهای بابلی، الوار سرو از لبنان، طلای ساردیس و آبنوس، عاج و نقره مصر و نوبیا همگی مورد استفاده قرار گرفتند.

پس از مرگ کوروش، پسرش کمبوجیه شوش را پایتخت خود نامید. هنگامی که داریوش به سلطنت رسید، شوش به عنوان پناهگاه سلطنتی مورد علاقه داریوش باقی ماند. داریوش بر ساخت یک کاخ بزرگ جدید در شوش نظارت کرد.

او برای ساخت آن بهترین مواد را از سراسر امپراتوری ایران احتکار کرد. آجرهای بابلی، الوار سرو از لبنان، طلای ساردیس و آبنوس، عاج و نقره مصر و نوبیا همگی مورد استفاده قرار گرفتند. داریوش به عنوان مرکز اداری امپراتوری هخامنشی اطمینان حاصل کرد که شوش به خوبی به هم متصل است.

این شهر یکی از مراکز اصلی در امتداد جاده سلطنتی ایرانی را تشکیل می دهد، مسیری وسیع که به طول ۱۷۰۰ مایل امتداد دارد و شهرهای دوردست امپراتوری را به هم متصل می کند.شوش در زمان فتح مقدونی جوان به دست اسکندر افتاد، اما مانند تخت جمشید ویران نشد. شوش به عنوان یک مرکز مهم برای امپراتوری های بعدی که بر ایران حکومت می کردند، مانند اشکانیان و سلوکیان، ادامه داد .

۴. اکباتان اولین فتح امپراتوری ایران

هنگامی که کوروش علیه مادها قیام کرد تا دولت پارس را تأسیس کند، حریف او شاه آستیاگ بود.

به گفته هرودوت مورخ یونانی ، آستیاگ رؤیاهایی از نوه اش داشت که تاج و تخت او را غصب می کرد. آستیاگ برای جلوگیری از این اتفاق دستور داد نوزاد دخترش را بکشند. اما ژنرال او هارپاگوس نپذیرفت و کودک را پنهان کرد. گفته می شود که آن کودک کوروش کبیر بود.

سرانجام کوروش برای سرنگونی آستیاگ که برای سرکوب شورش به ایران حمله کرد، قیام کرد. اما هارپاگ به فرماندهی نیمی از ارتش به کوروش پناهنده شد و آستیاگ را تسلیم کرد. کوروش به اکباتان لشکر کشید و پایتخت ماد را از آن خود کرد. اکباتان در دوران حکومت هخامنشیان یکی از مهم ترین شهرهای امپراتوری ایران باقی ماند.

این شهر به یک مرکز اداری مهم تبدیل شد و همچنین اقامتگاه تابستانی مورد علاقه چندین پادشاه ایرانی بود . این شهر یک قلعه مهیب بود که گفته می شود توسط هفت نگهبان متحدالمرکز احاطه شده است، اگرچه این ممکن است توسط هرودوت اغراق آمیز باشد.مانند بسیاری از شهرهای امپراتوری هخامنشی، اکباتانا در سال ۳۳۰ قبل از میلاد به دست اسکندر مقدونی افتاد. در اینجا بود که اسکندر دستور قتل یکی از ژنرال های خود به نام پارمنیون را به ظن خیانت صادر کرد.

۵.«سردیس» ضرابخانه امپراتوری هخامنشی

کوروش پس از انقیاد اکباتان، به افزایش نفوذ ایران در سراسر منطقه ادامه داد. در لیدیا، پادشاهی که بخشی از آسیای صغیر و شهرهای یونانی یونیایی را در بر می گرفت، کرزوس پادشاه آشفته بود.

او متحد و برادر شوهر آستیاگ بود و در صدد حرکت بر ضد ایرانیان بود. کوروش کرزوس را در نبرد تیمبریا شکست داد. طبق سنت، کرزوس در پایان فصل مبارزات انتخاباتی کنار رفت. اما کوروش او را تعقیب کرد و ساردیس را محاصره کرد. کرزوس پایین شهر بدون محافظت را که در آن فقرا ساکن بودند، رها کرد و در قلعه بالا خم شد.

کوروش را نباید انکار کرد و سرانجام در سال ۵۴۶ قبل از میلاد شهر را تصرف کرد. لیدیا پادشاهی ثروتمندی بود و اکنون تحت کنترل امپراتوری ایران بود. ثروت ساردیس از ضرابخانه های طلا و نقره آن به دست آمد که به لیدی ها اجازه داد تا اولین تمدنی باشند که سکه های طلا و نقره خالص ضرب کردند. ساردیس یکی از مهم ترین استان های ایران را اداره می کرد و همچنین آخرین شهر در جاده شاهی ایران بود.

نیروهای یونانی ساردیس را در جریان شورش ایونی به آتش کشیدند. داریوش با سرکوب شورش و ویران کردن شهرهای یونانی ارتریا و آتن تلافی کرد. ساردیس بازسازی شد و تا زمان تسلیم شدن به اسکندر در سال ۳۳۴ قبل از میلاد بخشی از امپراتوری هخامنشی باقی ماند.

۶.بابل  نماد تسلط امپراتوری ایران 

در سال ۵۳۹ قبل از میلاد کوروش بزرگ به عنوان یک فاتح صلح آمیز وارد بابل شد.

تصرف بابل، یکی از قدیمی ترین و مهم ترین شهرهای بین النهرین، جایگاه ایران را به عنوان قدرت مسلط در خاورمیانه تثبیت کرد. پس از شکست ارتش نبونیدوس پادشاه در نبرد اوپیس، نیروهای کوروش به شهر رسیدند. بابل برای یک محاصره طولانی بسیار قوی بود. در حالی که بابل جشن مهمی را برگزار می کرد، ایرانیان فرات را منحرف کردند تا به آنها اجازه دهند دیوارها را بشکنند.

هم کوروش و هم داریوش به اعتبار بابل احترام می گذاشتند و به این شهر اجازه می دادند فرهنگ و آداب و رسوم خود را حفظ کند. هر دو پادشاه در جشن های مذهبی مهم بابل شرکت می کردند و عنوان خود را به عنوان پادشاه بابل بسیار جدی می گرفتند. بابل یک مرکز اداری مهم و مکان برای هنر و یادگیری باقی ماند.

کوروش و داریوش مجوز پروژه‌های ساختمانی بزرگ در بابل را صادر کردند، به ویژه به طرفداری از کشیش قدرتمند مردوک، خدای حامی شهر. اما هنگامی که بابل علیه مالیات های سنگین حکومت خشایارشا قیام کرد، شهر را به سختی مجازات کرد و ظاهراً مجسمه مقدس مردوک را ویران کرد. زمانی که اسکندر امپراتوری هخامنشی را به زانو درآورد، بابل یکی از با ارزش ترین فتوحات او بود. او دستور داد به شهر آسیبی نرسد و بابل به رشد خود ادامه  داد.

۷. ممفیس – پایتخت ایران مصر

مصر با دو دوره متمایز حکومت هخامنشیان بارها و بارها برای امپراتوری ایران دردسرساز شد. پس از مرگ کوروش، پسرش کمبوجیه در سال ۵۲۵ قبل از میلاد به مصر حمله کرد و آن را تحت سلطه خود درآورد.

ممفیس پایتخت ساتراپی مصر شد و اولین دوره حکومت ایران در مصر آغاز شد. سلسله ۲۷ ممفیس یکی از قدیمی ترین و مهم ترین شهرهای مصر بود. آنجا جایی بود که همه فرعون ها تاجگذاری کردند و محل معبد پتاح بود. هنگامی که داریوش به سلطنت رسید، شورش های متعددی از جمله در مصر رخ داد. داریوش با ابراز لطف به کاهنان بومی مصر، قیام را سرکوب کرد.

او این سیاست را در تمام دوران سلطنت خود ادامه خواهد داد. داریوش کانال سوئز را تکمیل کرد و قوانین مصر را تدوین کرد. او همچنین چندین معبد برای خدایان مصر ساخت . اما در زمان خشایارشا، مصر دوباره شورش کرد. خشایارشا بی‌رحمانه شورش را سرکوب کرد، اما جانشینان او همچنان مشکلاتی را تجربه کردند.

سلسله ۲۷ در سال ۴۰۵ قبل از میلاد در زمان سلطنت اردشیر دوم توسط مصری به نام نکتانبو دوم که خود را فرعون معرفی کرد سرنگون شد. در سال ۳۴۳ قبل از میلاد، اردشیر سوم مصر را بازپس گرفت و ممفیس را به عنوان پایتخت دوباره تأسیس کرد تا دوره دوم حکومت هخامنشیان به عنوان سلسله سی و یکم آغاز شود. اما این کوتاه مدت بود، زیرا مصر در سال ۳۳۲ قبل از میلاد با کمال میل تسلیم اسکندر شد.

۸.تایر پایگاه دریایی ایرانی فنیقیه

زمانی که کوروش سرزمین‌هایی را برای امپراتوری نوپای ایرانی خود فتح می‌کرد.

دولت شهرهای فنیقی در امتداد سواحل لبنان به سرعت ضمیمه شدند. کوروش در سال ۵۳۹ قبل از میلاد صور را تصرف کرد و در ابتدا، دولت شهرهای فنیقی اجازه داشتند پادشاهان بومی خود را حفظ کنند. دریانوردان درخشان و بازرگانان موفق ، شهرهای فنیقی فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای ایران گشودند.

تایر از طریق تجارت رنگ های بنفش ساخته شده از حلزون های دریایی مورکس و همچنین کالاهای دیگری مانند نقره، غنی و برجسته شده بود. تایر و سایر ایالت های فنیقی نیز متحد نظامی مفیدی هستند. با این حال، برخی از حوادث رخ داد. پادشاه کمبوجیه هنگام سازماندهی یک اکسپدیشن برای تصرف کارتاژ، خدمات صور را فراخواند. با این حال، شهر از حمله به فرزندان خود خودداری کرد.

 

در طول جنگ‌های یونان و ایران، فنیقی‌ها بخش عمده‌ای از نیروهای دریایی را تشکیل دادند که توسط داریوش و خشایارشا مستقر شدند. تحت فرمانروایان بعدی پارس، صور چندین بار از جمله در سال ۳۹۲ قبل از میلاد به اصرار آتن و مصر شورش کرد. تایر به مدت یک دهه قبل از پایان شورش، از سلطه ایرانیان عاری بود.

از قضا، صور دولت فنیقی بود که در هنگام تسلیم شدن سایرین در برابر اسکندر مقاومت کرد. متأسفانه این امر منجر به ویرانی بدنام شهر در سال ۳۳۲ قبل از میلاد شد.

۹.ملیتوس پایتخت  یونانی امپراتوری ایران

قبل از ورود ایرانیان، میلتوس مستعمره یونانی پررونقی در ایونیا در ساحل آسیای صغیر بود. این شهر مرکزی برای تجارت و یادگیری بود و در اینجا بود که اولین فیلسوف یونانی، تالس ، متولد شد. هنگامی که کوروش در سال ۵۴۶ قبل از میلاد کرزوس پادشاه لیدیا را شکست داد، میلتوس تحت فرمان ایران قرار گرفت. کل آسیای صغیر تابع ایرانیان شد و میلتوس به عنوان یک مرکز تجاری مهم ادامه یافت. با این حال، میلتوس برای پادشاهان ایرانی دردسرساز خواهد بود.

این آریستاگوراس، ستمگر میلتوس بود که در سال ۴۹۹ قبل از میلاد، شورش ایونیان را علیه حکومت داریوش بزرگ برانگیخت. آریستاگوراس توسط آتن و ارتریا حمایت می شد اما در سال ۴۹۳ قبل از میلاد در نبرد لاد شکست خورد. داریوش تمام مردان میلتوس را قبل از فروش زنان و کودکان به عنوان برده به قتل رساند. هنگامی که پسرش خشایارشا نتوانست یونان را فتح کند.

میلتوس توسط ائتلافی از نیروهای یونانی آزاد شد. اما پس از پایان یافتن جنگ کورنت با عهدنامه ایران، امپراتوری هخامنشی کنترل میلتوس را پس گرفت. اسکندر شهر را در سال ۳۳۴ قبل از میلاد محاصره کرد و تصرف میلتوس از سوی او یکی از اقدامات آغازین سقوط امپراتوری ایران بود .