آل اینجو: دودمانی که نسب خود را به خواجه انصاری می‌رساندند

این دودمان نسب خود را به خواجه عبدالله انصاری عارف شهیر قرن چهارم هجری می رسانند. سر سلسله این دودمان شرف الدین محمود شاه است. وی یکی از ملازمان امیر چوپان و وکیل املاک خاصه ایلخانی که در مغولی بدان اینجو می‌گفتند، می‌باشد. محمود شاه در عهد الجایتو به عنوان وزارت فارس و بنادر و جزایر آن گماشته شد و به سرعت در این ناحیه بساط حکومتی مستقر را پی افکند و تا سال ۷۲۵ هجری در فارس به استقلال حکومت کرد و در این تاریخ ابوسعید او را به دربار فراخواند و شخص دیگری را به حکومت فارس گماشت.

اما غیاث الدین پسر محمود شاه، حاکم جدید را نپذیرفت. متعاقب این حوادث ابوسعید ایلخانی درگذشت. محمود شاه که در این تاریخ در تبریز زندانی بود به دست آرپاگون جانشین ابوسعید کشته شد و غیاث الدین کیخسرو و پسر وی در شیراز طغیان کرده، اعلان استقلال نمود. اما حکومت وی از طرف دیگر برادرش به رسمیت شناخته نشد.[۱] هریک از این دو برادر با جلب حمایت یکی از مدعیان حکومت ایلخانی و امرای قدرتمند که بعد از مرگ ابوسعید ظهور کرده بودند، در صدد تسلط بر ماترک پدر برآمدند. بدین ترتیب مبارزه بر سر کسب قدرت در دودمان آل اینجو آغاز شد.

غیاث الدین کیخسرو در سال ۷۳۹ هجری درگذشت و برادرش مسعود شاه به جای وی به حکومت فارس دست یافت. اما برادرش شمس‌الدین محمد که از طرف امرای چوپانی حمایت می‌شد او را بعد از یک سال از شیراز راند. شمس الدین محمد اندکی بعد کشته شد. مسعود شاه نیز که به امرای لرستان پناه برده بود، اندکی بعد به سرنوشت برادرش دچار  شد و به دست متحدانش به قتل رسید.

ابو اسحاق آخرین بازمانده دودمان اینجو در سال ۷۴۸ هجری به حکومت شیراز دست یافت و خود را رسماً پادشاه مستقل فارس اعلام کرد. بعد از این ابواسحاق درصد بسط قلمروی خود به کرمان و یزد برآمد. این اقدام او را درگیر یک سری از منازعات دائمی با امیر مظفری – مبارزه الدین محمد نمود. نهایتاً امیر مبارزالدین در سال ۷۵۴ هجری شیراز را فتح کرد و ابو اسحاق ناگزیر به اصفهان گریخت. اما مبارزالدین  محمد در سال ۱۳۵۹ هجری با فتح اصفهان و اعدام ابواسحاق دولت اینجو را منقرض کرد.[۲]

سلسله آل اینجو از لحاظ وسعت و قدرت، دودمان با اهمیت محسوب نمی‌شود. اما به واسطه حمایت امرای این دودمان از شاعران خاطره خوش و درخشانی از آنها در تاریخ ادبیات ایران به جای مانده است.

گرچه امیر اسحاق بر اغلب دوره حکومتش درگیر تحریکات، توطئه و جنگ بود، لیکن حافظ روزهای خوش شیراز را در عهد حکومت وی می‌ستاید و عبید زاکانی در مرثیه ای از مرگ وی اظهار تاسف می‌کند.[۳]

[۱] . پیگولوسکایا و دیگران،  ص ۴۰۵

[۲] . اقبال،  ص ۴۱۱.

[۳] . رویمر، ص ۴۴- ۴۲

[۴] .باسورث، ص ۵۰۳

منبع:

• تاریخ جهان اسلام از قرن هفتم تا دهم هجری ، علیرضا خزائلی، انتشارات دانشگاه پیام نور