اهمیت و ارزش انقلاب ملی مشروطه ایران
نهضت مشروطه‌خواهی در میان برخی از افراد روشنفکر از طبقات مختلف ایران هنگامی آغاز شد که در سراسر قاره‌ی پهناور آسیا، جز کشور ژاپن، همه جا رژیم خشن حکومت مطلقه فردی برقرار و قسمتی از این قاره‌ی عظیم در سلک مستعمرات و مستملکات دول زورمند اروپایی درآمده بود. بریتانیا پایه‌های قدرت شگرف اقتصادی خود را بر ذخایر طبیعی و انسانی شبه قاره هند و برمه و قسمتی از شبه جزیرهٔ عربستان و جزایر اقیانوسیه و قسمتی از کرانه‌های چین و شبه جزیره مالاکا استوار نموده و فرانسه و هلند در آسیای جنوب شرقی بر منابع طبیعی و نیروهای انسانی آن نواحی مسلط بودند و روسیه تزاری امپراتوری مستعمراتی پهناوری از کوه‌های اورال تا کرانه اقیانوس آرام و مرزهای ایران و چین تا اقیانوس منجمد شمالی به وجود آورده بودند.
در آغاز قرن چهاردهم هجری مطابق با آخرین سال‌های قرن نوزدهم میلادی، در آسیای غربی یعنی خاورمیانه تنها دو کشور مستقل وجود داشت. این دو کشور یعنی ایران و عثمانی، هردو به تفاوت در معرض رقابت شدید سیاسی و اقتصادی دول اروپایی و هردو دارای رژیم سلطنت استبدادی بودند. با این تفاوت که عثمانی صحنه رقابت و کشمکش سیاسی و نظامی دول روسیه و انگلیس و اتریش و فرانسه بود و ایران دچار تحریکات و دسایس دو همسایه‌ی زورمند خویش، یعنی انگلیس و روسیه و چین.
به نظر می‌آمد که سرنوشت این دو کشور مسلمان از جهات متعدد شبیه به یکدیگر بود؛ چنان‌که نهضت فکری و جنبش‌های آزادیخواهی و مشروطه طلبی در هر دو کشور مقارن یکدیگر آغاز و با چند ماه تفاوت زمان، رژیم حکومت پارلمانی نخست در ایران و سپس در عثمانی برقرار گردید و بدین ترتیب، با توجه به اینکه حکومت پارلمانی در ژاپن بدون انقلاب و فقط بنا بر اراده‌ی شخص امپراتور ژاپن مستقر شد، می‌توان ادعا نمود که ملت ایران نخستین ملت آسیایی است که در راه به دست آوردن آزادی سیاسی و محو رژیم حکومت مطلقه فردی پیروز گردیده است.
