نوشته های سیاحتنامه شاردن درباره ایرانی‌ها
نام شاردن و سیاحتنامه شاردن برای بسیاری از مردم آشناست ولی توصیفی که شاردن از ایرانی‌ها در کتابش ارائه داده را خیلی‌ها نشنیده‌اند. شاردن جواهرشناسی بود که گوهر خلقیات و استعدادهای ایرانیان را ۳۵۰ سال پیش دید و حیرت کرد.
«ژان شاردن» فرانسوی بود و تاجر و جواهرشناسی معتبر بود که حوالی سال ۱۰۵۰ شمسی ۲ بار به ایران دوره صفوی سفر کرد. وی مدتی طولانی در ایران و اصفهان اقامت کرد و سفرنامه‌ای نوشت که در اروپا غوغا کرد. وی ایران و هنر و فرهنگ و ادبیات و تاریخ ایرانیان را به اروپایی‌ها شناساند. این جناب شاردن که او را بنیان‌گذار ایران‌شناسی در غرب می‌دانند توصیفاتی هم دارد درباره ایرانیان که بسیار مفصل است و این فقط بخش کوچکی است از آن مفصل: «ایرانی‌ها و البته سکنه شهرنشین آنها همان‌گونه که از حیث زیبایی و خوش‌اندامی در خور تحسین هستند، از حیث اخلاق و معاشرت هم در دنیا بی‌نظیر هستند.
من هیچ ملتی را مؤدب‌تر و ملایم‌تر از ملت ایران ندیده‌ام و ادب و نزاکت در ایرانی‌ها فطری است و اگر سال‌ها با یک ایرانی، دوستی یا معامله بکنید، محال است از زبان او چیزی بشنوید که شما را برنجاند…
حالت روحی ایرانیان نیز مانند بدن آنها ظریف و عالی است. قوه تفکرشان فعال و ذهن‌شان سریع‌الانتقال، سرزنده و الهام‌بخش است. آنها از حافظه‌های قوی و آزاد برخوردارند و با اشتیاق فراوان به سوی کسب علوم و فنون کشیده می‌شوند. طبع ایرانیان به نرمی و انعطاف تمایل دارد و روحیه آنها توداری و تواضع است، در عین حال نجیب، خوش‌برخورد و خوش‌رفتارند».
ویژگی‌های شاخص ایرانیان از نظر شاردن
شاردن درباره ۲ خصیصه اجتماعی ایرانیان آن‌روزگار نیز گزارش جالبی ارائه داده که مایه شگفتی و تأمل است: «اگر پادشاه ایران یک روز معادل پانصد هزار لیره فرانسوی به یکی از درباریان خود بدهد که در کشور ما برای معیشت چندین خانواده بزرگ تا پایان عمرشان کافی است ماه دیگر آن شخص از آن‌همه پول، یک پشیز ندارد و همه را صرف تجمل… کرده است. اما این ولخرجی خارق‌العاده که نظیرش در کشورهای دیگر دیده نمی‌شود فقط بین طبقه نوکرباب ایران است که در دستگاه دولت کار می‌کنند. طبقات دیگر نه فقط ولخرج نیستند بلکه صرفه‌جو نیز هستند و ثروت کشور را همان طبقات صرفه‌جو به‌وجود آورده‌اند…
مردمان ایران در لباس‌پوشیدن هرگز از مد پیروی نمی‌کنند و بسیار سال می‌گذرد که کم‌ترین تغییر در پوشاک خود نداده‌اند. اگر این گفته راست باشد که یکسان‌ماندن و عدم‌تغییر و تبدیل پوشاک در جامعه‌ای نشانگر احتیاط آن اجتماع است، ایرانیان به‌تحقیق محتاط‌ترین و استوارکارترین و دوراندیش‌ترین افراد جوامع بشری هستند؛ زیرا هرگز در بند آن نیستند که رنگ یا نوع پارچه یا دوخت پوشاک خود را تغییر دهند».
