((دینى که این پیامبر ایرانى تعلیم فرمود، یک آئین اخلاقى بود و طریقه یگانه پرستى .)) ((دین زرتشت با وجود این که داراى ارزش اخلاقى بسیار است ، به اصلاحات اقتصادى و اجتماعى نیز توجه دارد، با چادرنشینى مبارزه مى کند و طرفدار اسکان مردم و خانه سازى است .
تربیت چهارپایان اهلى و مراقبت از آنان در چراگاهها، زندگى خانه نشینى ، داشتن خانه یا محل سکونت مناسب ، رفتار نیکو با گاو نر از دستورات دین بزرگ ایران است . با قربانى کردن از طریق ریختن خون حیوانات مخالف است . مؤ من حقیقى دهقانى است خدمتگذار و واقعى و مربى چهارپایان مفید، سرپرست خانه ، و بزرگ ده و درستکار. بنابراین شغل اصلى زرتشتى کشاورزى و مراقبت از چهارپایان است که در ((گاتها)) نمودار است .))
((دین زرتشتى نخستین مذهبى است که در جهان از مسئله ((حیات عقبى )) و مسئله ((قیامت )) سخن به میان آورده و مسئله ((آخرالزمان )) را به مفهوم کامل خود طرح کرده است …))
((در دین زرتشت مفهوم بزرگى وجود دارد که نه در آئین مصریان قدیم دیده مى شود و نه در اندیشه هاى بسیار عمیق هندو: جهان داراى تاریخ است و از قانون تحول پیروى مى کند. وضع فعلى ، جهان را به مرحله نهائى رهبرى مى کند، و همه نیروها در کار خود، باید به آن راه بروند. در نظر زرتشت دنیا از برنامه استمرار تاریخ پیروى مى کند و میدان جنگ است . مبارزه اى پرشور نیروها را مقابل یکدیگر قرار داده است و این امر واجب است و نتیجه آن تکامل مردم با تقوى و بهره مندى از زندگى جاویدان است .))
… آئین جین و دین بودا با آئین زرتشت مشابهت دارد.
آزادى در انتخاب دین ، بیزارى از قربانى هاى خونین و احترام زندگان ، از اصول هر سه دین و نفوذ اصطلاحات زرتشت است . فلسفه دوگانگى و اخلاقى که مبارزه ریشه آن را تشکیل مى دهد، نشان نزدیکى میان آئین جین و دیانت زرتشت است
پس از زرتشت ((آئین مزدا)) دوباره به سنن ملى و مراسم قدیمى بازگشت . بابرقرارى ((اهورا مزدا)) در ردیف اول ، خدایان دیگر نظیر((ناهید)) و ((مهر)) براىخود جایى در این آئین باز کردند… این آئین با نوشته هاى کارشناسان معاصر پارسى ،تفسیر ماوراء الطبیعه اى ساده یافته است .
به این صورت که : در جنگ با ((لاوجود)) (اهریمن ) و ((وجود مطلق )) (اهورا مزدا) موجود است . ممکن الحدوث و جهان مربوط به انهارا بوجود مى خواند و جهان ناقصى که ((لاوجود)) به نابودى آن مى کوشد، وجودکامل آن را با مشیت الهى و دائمى خود نگهدارى مى کند تا زمانى که بالاخره مطابق باخواست خداوندى پایان پذیرد.
کریستن سن مى گوید: قبل از جدا شدن دو تیره هندى و ایرانى از یکدیگر، تفاوتى میان دو دسته از خدایان عمده آنها وجود داشته است . یکدسته ((دیوها)) را مى خوانده اند که در راءس آنها خداى جنگجوئى به نام ((ایندرا)) قرار داشت و دسته اى دیگر ((آسوراها)) را که به ایرانى ((اهورا)) گفته مى شود.
دکتر محمد معین مى گوید: آریائیان از ارواح مضر متنفر بودند و آنها را لعنت مى کردند و…
