((یشت ها))، سرودهاى توحید است (که مى گویند خود زرتشت گفته است ) که بعضى با کلمه ((یاسین )) در قرآن برابر دانسته اند. چون این کلمه قرائت هاى مختلفى دارد و به صورت ((یشمه )) و ((یشما)) و ((یسن )) و ((یسنا)) و… هم نوشته شده است . ((یشت ها)) سرودها و ادعیه اى است در ستایش ایزدان که ایزد از ریشه ((یزد)) است که همان ((یسنا)) و ((یشت )) و ((یزدان )) همه ریشه مشترک ((یزد)) دارند که به معناى ((ستایش )) و ((پرستش )) است .))
((کتاب ((اوستا)) شش فصل است … اولین فصل گاتها است که به عقیده زبان شناسان بزرگى چون ((بن و نیست )) اثر خود زرتشت است که به نام سرودهاى دینى خطاب به ((اهورامزدا)) سروده است . زبان شناسان ، زبان این سرودها را کهنه ترین زبانى مى دانند که در میان ما وجود دارد، و از لحاظ مفاهیم نیز چنین است .
بر ((گاتها)) سرودهایى افزوده اند که مجموعه ((گاتها)) و اضافات ((یسنا)) را مى سازند، که سرودهایى است مربوط به عدالت و پرستش خدا. آنچه بر ((گاتها))افزوده شده است ، زبان جدیدى دارد که از لحاظ زبان شناسى متعلق به دوره هخامنشى است ، و بعد به ((ویسپرد)) و ((وندیداد)) مى رسیم ، که از نظر زبان شناسى به اواخر دوره ساسانى … مربوط است .
پس از نظر زمانى ، اوستا از زمان زرتشت آغاز مى شود (گاتها) و به پایان دوره ساسانى (زمان انوشیروان ) و آستانه ظهور اسلام مى رسد. در مطالعه اوستا هر چه از گاتها دور مى شویم ک از توحید و لحن اهورامزداى واحد و یگانه و زرتشتى که اهورامزدا را خالق همه چیز (نور و ظلمت و نیکى و بدى و زشتى و زیبایى ) خطاب مى کند، فاصله مى گیریم و به اواخر کتاب که مى رسیم ، بطور روشن و مشخصى ، جهان به دو نیم مى شود، دو کشو، دو مرز، دو نژاد، و دو رئیس پیدا مى کند که هر دوشان هم شاءن و هم نیرویند و در برابر هم ، سویى اهورامزدا است و سوى دیگر اهریمن ؛ یعنى خداى واحدى که خالق شیطان و یزدان بود و خیر و شر، خود نزول کرده است و به دو نیم شده است (نیمى خیر و نیمى شر) و خود در برابر نیمه بد خویش ایستاده است . کاملا روشن و مشخص است که این ، ثنویت و دوگانه پرستى است .
بنابرانى ، اوستاى قدیم یک متن دینى توحیدى است و هر چه پیش مى آئیم و به روزگار ساسانیان نزدیکتر مى شویم ، به شرکى مى رسیم که بر اساس دوگانه پرستى بسیار مشخص و غیر قابل توجیه و تفسیرى استوار است .)) ((کتاب مقدس آئین مزدا ((اوستا)) یا ((زند اوستا)) است (اوستا متن و زند تفسیر است ). این نوشته هاى مقدس فقط در قرن سوم میلادى گردآورى شد و در قرن چهارم مسیحى به عنوان کتاب شریعت دین زرتشت اعلام گردید، ولى یک بخش از این آثار، مخصوصا پنج سرود موسوم به گاتها به عصرى بسیار پیشین تر تعلق دارد و تاءلیف زرتشت است …)) ((یشت ))ها از مهمترین قسمتهاى ((اوستا)) است و در بردارنده ۲۱ فصل که هر فصلى در تعریف و ستایش یکى از ((فرشتگان )) یا ((امشاسپندان )) است .
هر قسمت از این فصول را در زمان مخصوصى مى خوانند. مثلا در فروردین یک قسمت از ((یشت )) را، در روز ۱۹ فروردین که به نام فروردین و روز فروردین ماه است ، مى خوانند. و یا ((مهریشت )) را در روز مهرگان (۱۶ مهرماه ) در تعریف مهر (خورشید) بیان مى دارند. و تیر پشت را در جشن ابر تیرگان باید قرائت کرد.
نامهاى فصول با ذکر فرشته ویژه آن شناخته شده است :
1 هرمز یشت ، ۲ خرداد یشت ، ۳ ماه یشت ، ۴ مهر یشت ، ۵ فروردین یشت ، ۶ دین یشت ، ۷ زمایاد یشت ، ۸ هفت امشاسپند، ۹ آبان یشت ، ۱۰ تیر یشت ، ۱۱ سروش یشت ، ۱۲ بهرام یشت ، ۱۴ هوم یشت ، ۱۵ اردى بهشت یشت ، ۱۶ خورشید یشت ، ۱۷ گوش یشت ، ۱۸ رشن یشت ، ۱۹ رام یشت ، ۲۰ اشتاد یشت ، ۲۱ ونند یشت .
((یشت )) کلمه اوستائى ((یشتى )) از ریشه همان کلمه اوستائى ((یسنا)) مى باشد که به معنى ((نیایش )) بکار مى رود و ((یشتى )) از ریشه همان کلمه اوستائى ((یسنا)) مى باشد که به معنى ((نیایش )) بکار مى رود و (یسنا)) را در موقع (ستایش )) و ((عبادت )) مى خوانند. اما یشت ها ویژه ستایش خداوندگار و امشاسپندان و ایزدان است . بعضى محققان در رابطه با یشت ها گفته اند: در آغاز ترکیب شعرى داشته و این اندازه نبوده ، ولى بعدها به تدریج مطالبى بر انها افزوده شده و از صورت شعرى بیرون آمده اند. یشت هایى که تا امروز باقى مانده اند، به ۲۱ یشت مى رسند.
نام هریشتى با یکى از ایزدان و امشاسپندان مشخص گردیده است . اما نخستین یشت معلوم و موسوم به هرمزدیشت ، درباره پروردگار و صفات و افعال اوست . در یشت ها نشانه هائى از آئین آریائى دیده مى شود. در این یشت ، مضامین و مطالبى است که نشانه قدمت آن مى باشد. قدیمى ترین یشت ها عبارتند از: آبان یشت ، مهر یشت ، فروردین یشت ، بهرام یشت ، اردیشت و رام یشت
هزمردیشت اولین یشت است که در آن از صفات خدا سخن رفته است . دومین یشت از دو قسمت تشکیل گردیده است که عبارت است از: هفتن یشت کوچک و هفتن یشت بزرگ . اولى درباره هفت امشاسپند است که قبلا اشاره شد. در میان یشت ها فقط دو امشاسپنداند که داراى یشت ویژه اى هستند: ((اشاوهیتنه )) یا ((اردى بهشت )) و ((همه لوتا وات )) یا ((خرداد)).
اگر چه گمان مى رود که دیگر امشاسپندان هم داراى یشت مخصوص باشند، ولى چون بخشهایى از اوستا از بین رفته ، اثرى از آنها در دست نیست . سومین یشت موسوم به ((اردى یهشت یشت )) که دومین ((امشاسپند)) است و چهارمین یشت موسوم به ((خرداد یشت )) که به حساب پنجمین ((امشاسپند)) مى باشد. یشت پنجم به نام ((آبات یشت ))، ویژه ((ایزد آب )) است به نام ((آناهیتا)). الهه ایزد آب دیگرى به نام ((ایم نبات )) داریم که به معنى ((زاده آبها)) است . و این قدیمى ترین قسمت اوستا است
سپاسگزارم از مطالب بسیار زیبا و مفید شما