۷ کهن‌ترین سنگ‌های جهان از کجا آمده‌اند

زمین بر اساس شواهد تاریخ‌گذاری رادیومتریک، حدود ۴.۵۴ میلیارد سال، حالا با ۵۰ میلیون سال پایین یا ۵۰ میلیون سال بالا قدمت دارد. از زمانی هم پوسته قشر زمین همیشه در حال تغییر و تحول بوده، شواهد قدیمی‌ترین بخش‌های شکل‌گیری زمین را سخت می‌شود مشخص کرد. هرچند، چندین کشفیات از شکل‌گیری‌های سنگ زمینی وجود دارد که سن و سال‌شان تقریبا به اندازه خود زمین می‌رسد.

به علاوه این شکل‌گیری‌ها سنگ باستانی، بعضی از کهن‌ترین سنگ‌های دنیا از قلب فضا آمدنده‌اند که نمونه‌هایش از ماه بودند و شهاب ستگ‌ها. تمام این سنگ‌ها با قدمت حداقلی ۳.۵ میلیارد سال، اطلاعات مهمی درباره شکل‌گیری زمین به ما می‌دهند.

۷- کمربند ایسوا گرین استون (کمربند سنگ سبز ایسوا)

قدمت: ۳.۷ – ۳.۸ میلیارد سال

مکان: گرینلند

نوع سنگ: تونالیت، سنگ‌های مافیک، سنگ‌های فرا رسوبی، سازندهای آهن نواری، گرانیت و گرانودیوریت

کمربند ایسوا گرین استون به قدمتی بین ۳.۷ – ۳.۸ میلیارد سال، یکی از قدیمی‌ترین شکل‌گیری‌های صخره‌ای روی زمین محسوب می‌شود که از زمان کشفش و از زمانی که خانه یکی از قدیمی‌ترین و محافظت‌شده‌ترین ترتیب‌های تکتونیکی بشقاب‌های باستانی است، مطالعات کاملی روی آن انجام شده. در مطالعات اخیر بقایای فسیل‌شده از استرومالیت‌های مخروطی‌شکلی کشف شده که پشته‌های لایه‌ای از رسوبات و و کربناتی هستند که سراسر کلونی‌های میکروبی در کف دریاها و دریاچه‌های کم عمق ساخته می‌شوند.

زمان کشف این کمربند در سال ۲۰۱۶، این باور را ایجاد کرد که این کمربند قدیمی‌ترین فسیل‌های موجودات زنده است که تا به الان روی زمین کشف شده. هرچند، تحقیقات بیشتری در سال ۲۰۱۷ منتشر شد که اعلام کرد، کشف این فسیل‌های میکروارگانیسیم در کمربند گرین استون نوووآگیتوک، عمرشان تقریبا به نیم میلیارد سال قدیمی‌تر از کمربند ایسوا گرین استون است.

۶- آکاستا گنیس

قدمت: ۳.۵۸ – ۴.۰۳۱ میلیارد سال

مکان: مناطق شمال غربی، کانادا

نوع سنگ: گنیس تونالیتی و بیشتر از کوارتز و فلدسپات تشکیل شده است

قبل از کشف کمربند گرین استون نوووآگیتوک، آکاستا گنیس قدیمی‌ترین شکل صخره‌ای کشف‌شده روی زمین است که قدمت قدیمی‌ترین بخش آن به حدود ۴.۰۳۱ میلیارد سال می‌رسد. هرچند، به خاطر اختلافاتی که بر سر روش‌های تخمین قدمت صخره‌های نوووآگیتوک وجود دارد، بیشتر مردم هنوز تصور می‌کنند سنگ آکاستا گنیس، قدیمی‌ترین سنگ پوسته‌ای دست‌نخورده شناخته‌شده می‌دانند که تا به الان کشف شده است.

دکتر جانت کینگ در سال ۱۹۸۹ این گونه سنگ را برای اولین بار کشف کرده بود و به خاطر قدمتش، تصور می‌شود که سنگ آکاستا گنیس در زمان هادین، اولین تاریخ زمین شکل گرفته و سن و سالش نشان می‌دهد که تنها با نیم میلیارد سال، از خود زمین هم جوان‌تر است.

۵- آلن هیلز ۸۴۰۰۱

قدمت: ۴.۰۹۱ میلیارد سال

مکان: از مریخ در آلن هیلز، جنوبگان

نوع سنگ: ارتوپیروکسن، کرومیت، ماسکلینیت و کربنات غنی شده از آهن

آلن هیلز ۸۴۰۰۱ (با مخفف ALH84001) شهاب‌سنگی است که در سال ۱۹۸۴ در جنوبگان کشف شده و معتقدند از مریخ به زمین آمده است. گروهی از محققان مرکز فضای جانسون ناسا در سال ۱۹۹۶ در هیوستون اعلام کردند که نشانه‌های محتملی از حیات در مریخ را از این شهاب سنگ پیدا کردند و همین باعث شده تا توجه‌های بین‌المللی به سمت این سنگ جذب شود.

مدرک مستند و قوی که محققان می‌تواند با آن، ادعاهای‌شان را ثابت کنند، وجود کریستال‌های میکروسکوپی مگنتیت داخل سنگ است که می‌گویند به بلورهای ایجاد شده به واسطه میکروب‌های روی زمین مشابه هستند. هرچند، بیشتر جوامع علمی فرضیه‌های آن‌ها را رد کردند و برخلاف این جنجال‌ها، مقالات دانشمندان به توسعه چندرشته‌ای جدید در نجوم زیست‌شناسی تاثیرگذار بوده است.

۴- سنگ جنسیس

قدمت: ۴.۱ ± ۰.۱ میلیارد سال

مکان: از ماه

نوع سنگ: آنورتوزیت

سنگ جنسیس، سنگی از ماه است که آپلو ۱۵ به همراه فضانوردان جیمز اروین و دیوید اسکات از دهانه اسپور، در زمان ماموریت‌شان به ماه آن را جمع‌آوری کردند. به خاطر اینکه از همان اول تصور می‌شد این سنگ، بخشی از قشر اولیه ماه بوده است، نامش را سنگ جنسیس گذاشتند. هرچند، تجزیه‌وتجلیل‌های بیشتر که به تازگی انجام شده، قدمتش را به حدود ۴.۱ میلیارد سال می‌رساند که از خود ماه هم جوان‌تر است.

مقاله‌ای در سال ۲۰۱۳ به صورت آنلاین در مجله نچرال جئوسائنس (Natural Geoscience) منتشر شده که فاش می‌کند سنگ جنسیس و دیگر سنگ‌های آنورتوزیت قمری، رگه‌های زیادی از آب در خودشان دارند. حتی تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ماه در زمان شکل‌گیری‌اش، پرآب بوده است و این می‌تواند نظریه شکل‌گیری اولیه ماه را رد کند که می‌گوید ماه از باقیمانده‌های یک ضربه بزرگ بین زمین و سیاره دیگری شکل گرفته است.

۳- کمربند گرین استون نوووآگیتوک

قدمت: ۴.۲۸ میلیارد سال

مکان: خلیج هادسون، کبک، کانادا

نوع سنگ: آمفیبولیت مصنوعی

زمین‌شناسان در سال ۲۰۰۱ میلادی، قدیمی‌ترین صخره‌های شناخته‌شده زمین، کمربند گرین استون نوووآگیتوک را کشف کردند که در ساحل خلیج هادسون در شمال کبک قرار گرفته است. این زمین‌شناسان، قدمت قدیمی‌ترین بخش‌های بسترصخره را با استفاده از ته‌نشین‌های آتشفشانی باستانی که به آن «آموفیبولیت مصنوعی» می‌گویند، به حدود ۴.۲۸ میلیارد سال قبل تخمین می‌زنند.

از زمانی که این صخره‌ها کشف شدند، اختلافات زیادی بر سر عمر آن به وجود آمد و تحقیقات مختلف طیف تاریخی متنوعی بین ۳.۷ میلیارد – ۴.۳۷ میلیارد سال را به آن دادند. گزارشی در ماه مارس سال ۲۰۱۷ منتشر شد که در آن نشان می‌دهد، فسیل‌های این میکروارگانیسم که در صخره‌های نوووآگیتوک کشف شده، قدیمی‌ترین نشانه‌های زندگی را روی زمین نشان می‌دهد که تا به الان کشف شده است.

۲- سنگ جک هیلز زیرکون

قدمت: ۴.۳۷۵ میلیارد سال ± ۶ میلیارد سال

مکان: جک هیلز، استرالیا

نوع سنگ: زیرکون

عتقدند که سنگ جک هیلز زیرکون با قدمت ۴.۳۷۵ میلیارد سال با ۶ میلیارد سال بالا و پایین روی زمین کشف شده و قدیمی‌ترین ماده زمین‌شناسی محسوب می‌شود. سنگ جک هیلز زیرکون به طور فنی سنگ نیست، بلکه احساس می‌کنیم باید آن را در فهرست مقاله امروز قرار بدهیم.

دانشمندان بعد از تجزیه و تحلیل اتم‌های سربی در کریستال زیرکون از دامنه جک هیلز استرالیا، یافته‎هایشان را در فوریه سال ۲۰۱۴ در مجله نچرال جئوسائنس (Natural Geoscience) منتشر کردند. عناصری که در زیرکون پیدا شده، نشان می‌دهد که از این سنگ‌ها، غنی‌شده از آب و گرانیت‌مانند مانند گرانودیوریت و تونالیت بودند. به گفته محققان، این اطلاعات نشان می‌دهد که زمین در همان اوایل شکل‌گیری‌اش بیشتر شبیه زمین امروزی‌مان است که با اولین نظریه‌های قبلی درباره غیرقابل سکونت بودن زمین تضاد دارد.

۱- سنگ قمری نمونه ۶۷۲۱۵

قدمت: ۴.۴۶ میلیارد سال

مکان: از ماه

نوع سنگ: آنورتوزیت

قدیمی‌ترین سنگ دنیا از زمین نیست، بکله نمونه قمری از ماه است که آپلو ۱۶ در حین ماموریتش، آن را به زمین آورده است. این باور وجود دارد این سنگ که تنها به سنگ قمری نمونه ۶۷۲۱۵ شناخته و یک آنورتوزیت محسوب می‌شود، قدمتش به حدود ۴.۴۶ میلیارد سال قبل می‌رسد. تجزیه و تحلیل‌هایی که روی این سنگ انجام شده، نشان می‌دهد نسبتا از عمق کم پوسته ماه است و همین، شکل‌گیری آن را تا حدی برایمان روشن می‌کند. این اطلاعات همچنین چشم‌اندازی درباره شکل‌گیری سیارات خاکی به ما می‌دهد.

محققان معتقدند قدمت این سنگ نشان می‌دهد که سنگ آنورتوزیت قمری، در حین اولین تاریخ شکل‌گیری ماه و به احتمالا زیاد از تبلور اقیانوس ماگما به وجود آمده است.