آثار تاریخی کرمان

آثار تاریخی کرمان

استان کرمان بزرگترین استان کشور از نظر پهنه جغرافیایی است و در جنوب شرقی میهن عزیزمان واقع شده است. جالب است بدانید که بیشترین جمعیت زرتشتیان در این استان سکونت دارند. شهر کرمان که از کلان شهر های ایران به شمار می آید، مرکز این استان پهناور است.

در دیرباز شهر کرمان با اسم های دیگری مانند کرمانیا، کجاران، گواشیر و کرمانا شناخته می شده است. رد نام کرمان را حتی می توان در کتیبه ی شاپور اول ساسانی که در نزدیکی کعبه زرتشت واقع شده است پیدا کرد. استان کرمان با استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، یزد، هرمزگان و فارس همسایه است.

استان کرمان از استان های شاخص در زمینه تاریخی در ایران به شمار می آید و در ادامه به معرفی چند نمونه از اثار تاریخی دیدنی و باشکوه کرمان می پردازیم.

جاهای دیدنی کرمان

ارگ بم

ارگ بم یکی از معروف ترین آثار تاریخی ایران است وهمان طور که از اسمش پیداست در شهر تاریخی بم قرار دارد. این شهر تنها شهر ایرانی است که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

گفتنی است که ارگ بم در شمال شرقی شهر بم و در کنار جاده ابریشم واقع شده است. بنا به گفته مورخان قدمت این بنا به دوران اشکانیان یا هخامنشیان بر می گردد و تا سال های پایانی دوران قاجار مردم در آن سکونت داشته اند.

ارگ بم بزرگترین ساخته ی خشتی جهان به شمار می آید و از نظر بزرگی و زیبایی با بنای دیوار بزرگ چین قیاس می شود.

ارگ بم در طول تاریخ بارها مورد حمله قرار گرفته، ویران شده و دوباره مرمت و بازسازی شده است نشانه های آن در این بنای تاریخی دیده شده است.

ارگ بم شامل دو ناحیه ی عامه نشین و حاکم نشین می شود. قسمت شمالی ارگ بم که در بالای صخره واقع شده است و شامل برج اصلی، خانه حاکم، حمام، چاه آب، خانه رئیس سرباز خانه (آسیاب بادی)، سرباز خانه، دروازه و برج و بارو است قسمت حاکم نشین می باشد. قسمت عامه نشین هم ساختمان های دروازه ورودی، بنای سر دروازه، میدان تکیه، خانه جهودا، مدرسه، راستای بازار، اصطبل، مسجد جامع،  زورخانه، مسجد پیامبر، حمام و محله های مسکونی را شامل می شود.

مساحت ارگ بم ۱۸۰۰۰۰ متر مربع می باشد و ارتفاع دیوار های آن به ۶ تا ۷ متر می رسد و ۶۷ برج در این بنا قرار دارد.

جالب است بدانید که امنیت ارگ بم به گونه ای بوده است که وقتی دروازه ها بسته می شد؛ هیچ موجودی نمی توانست وارد آن شود و مردم با آب چاه و حیوانات داخل ارگ تا مدت ها زنده می ماندند.

بازار مسگری کرمان

بازار مسگری کرمان در مجموعه گنجعلیخان قرار دارد که از دوره صفویه به جا مانده است.

کرمان از روزگاران قدیم به این دلیل که در کنار معدن های مس بوده همواره از مهمترین مکان های ساخت ظروف مسی به شمار می رود. طبق یافته های باستان شناسان مردمان این دیار حدود شش هزار سال قبل موفق به ذوب مس و ساخت ابزار آلات و ظروف مسی شده اند. البته گفتنی است که امروزه به دلیل پیدایش ظروف جدید و استفاده راحت تر آن ها تا حدودی این پیشه کمرنگ شده است.

این بازار دارای دو بخش شرقی- غربی و شمالی- جنوبی می باشد. بخش شرقی- غربی این بازار از ورودی آغاز می شود و به بازار کلاه مالی می رسد. و دیگر بخش این بازار نیز از ورودی شمالی گنجعلیخان آغاز و به چهار سوق گنج علی خان منتهی می شود.

ارگ انار

این ارگ که دارای مساحت ۱۱۱۷۹ متر مربع است در شهرستان انار و دربخش  شمالی استان کرمان قرار گرفته است.

زمان ساخت ارگ انار به دوران قبل از اسلام برمی گردد. گفتنی است که این ارگ در زمان صفویه یک بار بازسازی و مورد استفاده دوباره قرار گرفته است.

این ارگ از این جهت که در دوره های مختلف تاریخی کامل شده است تا حدودی به ارگ بم شباهت دارد ( این ارگ در زمان ساسانیان شروع به ساخت و در زمان اسلام کامل شده است).

در ارگ سازه هایی دارای یک و دو طبقه دیده می شود. سازه های یک طبقه اکثرا در حاشیه ی این بنای تاریخی قرار دارند، در آن زمان عملکرد مسکونی و خدماتی داشته اند. سازه های دو طبقه که در مرکز ارگ انار واقع شده اند و کاربرد حکومتی و سیاسی داشته اند.

گفتنی است شهر انار شهری که این ارگ در آن واقع شده است پیش از حمله ی اعراب آبان نام داشته است و یکی از مکان های توریستی کرمان است.

تپه ی کنار صندل الف

تپه ی کنار صندل یکی از آثار تاریخی استان کرمان است که در شهرستان جیرفت قرار دارد و در سال ۱۳۴۵ به عنوان آثار ملی ایران ثبت شده است. سابقه ی تاریخی این تپه به دوران پیش از تاریخ ایران بر می گردد.

کاوش های باستان شناسان از این تپه ی باستانی، باعث کشف شدن گنجینه هایی شده که نشان دهنده ی تمدن ۵ هزار ساله ی جیرفت است؛ حتی قدیمی تر از تمدن عیلامی. جالب است بدانید در آثار سومری ها از این تمدن کهن با نام آرتا یاد شده است.

باستان شناس ایرانی یوسف مجید زاده، معتقد است که این تمدن حتی از تمدن های میان رودان و مصر هم قدیمی تر است.

قلعه ی کشیت

این قلعه ی تاریخی در روستای کشیت، واقع در شهرستان کرمان قرار دارد. زمان ساخت قلعه ی کشیت به دوران سلجوقیان برمی گردد؛ البته برخی از کارشناسان معتقد اند این قلعه قدمتی ۶ هزار ساله دارد.

افسانه ای در میان مردم کشیت سینه به سینه منتقل شده است؛ مبنی بر این که در زمان های قدیم از آسمان سنگی در میان این قلعه سقوط کرده است که هنوز هم قابل مشاهده است.

اگر قصد بازدید از این منطقه ی تاریخی را دارید پیشنهاد می کنیم حتماً از ابتدای پاییز تا اواخر بهار به دیدن آن بروید.

حمام وکیل

حمام وکیل قسمتی از مجموعه وکیل در شهر کرمان است که در حال حاضر کاربرد آن تغییر کرده و به عنوان چایخانه مورد استفاده قرار می گیرد. زمان ساخت این حمام تاریخی به دوران قاجار برمی گردد.

بنا بر نوشته های روی کتیبه ی سر در این حمام، دستور ساخت از سوی موتمن السلطان وکیل الملک محمد اسماعیل خان نوری حاکم کرمان داده شده است. این حمام به سبک معماری زندیه ساخته شده است و از گنجعلیخان تقلید شده است.

گنبد جبلیه

گنبد جبلیه یک  اثر تاریخی اسرارآمیز در استان کرمان است که هنوز باستان شناسان نتوانسته اند به طور دقیق قدمت این بنای سنگی عظیم را تخمین بزنند. ولی با این حال گفته می شود که احتمالا شروع ساخت این گنبد تاریخی به زمان ساسانیان برمی گردد که بعد ها در دوره ی اسلام تکمیل شده است. گروهی از کارشناسان معتقدند که این بنا یک آتشکده بوده است ولی سبک معماری آن به آتشکده شباهت ندارد.

گنبد تاریخی جبلیه در سال ۱۳۱۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده است و از سال ۸۳ در میراث فرهنگی کرمان با عنوان گنجینه ی جبلیه مورد استفاده قرار گرفته است.

مسجد جامع کرمان

مسجد جامع کرمان که با نام مسجد جامع مظفری هم شناخته می شود در زمان سلسله ی آل مظفر بنا به دستور امیر مبارزالدین محمد مظفر ساخته شده است. در سر در این مسجد کتیبه ای قرار دارد که در آن تاریخ تاسیس مسجد سال ۷۵۰ هجری قمری ذکر شده است. گفتنی است که سردر شرقی این مسجد تاریخی به دستور آقا محمد خان قاجار به وسیله شلیک توپ ویران شد ولی بعد ها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

گفتنی است که این مسجد تاریخی در طول تاریخ بار ها بازسازی و مرمت شده و قسمت شبستان شمالی مسجد نیز بعد ها به آن اضافه شده است. چنان چه به تماشای جاذبه های مذهبی علاقه مند هستید، بازدید از مسجد کرمان فرصتی مناسب برای تجربه سفری لذت بخش است.

یخدان مؤیدی

یخدان مویدی در خیابان ابوحامد کرمان قرار دارد و بزرگترین یخچال خشتی در ایران و جهان به شمار می آید. این سازه خشتی در دوره ی صفویه ساخته شده است و در سال ۱۳۷۸ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این قنات به این دلیل مؤیدی نامیده شده است که آب آن از قنات مؤیدی تامین می شده است. این سازه به صورت مخروطی شکل ساخته شده تا کمترین میزان پرتو خورشید را جذب کند و به لطف دیوار های بلند ساخته شده در اطراف آن پس از وزش باد دمای آن به اندازه ی ملموسی کاهش یابد.

در پشت دیوار های مرتفع این بنای تاریخی سطح های صافی ساخته شده است به این منظور که در فصل سرد زمستان روی آن آب ریخته شود و در معرض سرمای زیاد یخ ببندد. کارکرد دیوار ها این بوده تا در طول روز از آب شدن یخ ها جلوگیری کند. این عمل چند شب تکرار می شده تا قطر یخ ها به ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر برسد. یخ ها را برای انبار کردن قطعه قطعه می کردند. جالب است بدانید که هرشب به مقداری آب روی سطح ریخته می شده که سرمای شب قادر به منجمد کردن آن باشد و این کار نیازمند دقت در تراز کردن سطح بوده است.

یکی دیگر از نکات جالب این اثر گردشگری کرمان این است که هنگام انبار کردن یخ ها روی هر قطعه آن مقداری کاه می ریختند تا قطعات یخ به همدیگر نچسبند.

بازار حاج آقا علی

بازار حاج آقا علی از بنا های مربوط به قرن سیزدهم هجری قمری می باشد که زعیم الله تاجر اهل رفسنجان آن را ساخته است. این بازار شامل بازار، آب انبار، مسجد و کاروانسرا است. در این بازار با حجره های کاروانسرا جمعا ۸۶ باب مغازه وجود دارد که برای کسب و کارهای قصابی، قنادی، خوار و بار، فرش فروشی و… مورد استفاده قرار می گرفته است. در حالی که امروزه حجره های آن به بازار طلا فروشی تبدیل شده اند.