خدایان ایران

ازآنجاکه خدایان به‌طورکلی، براثر جاودانگی خود از افراد بشر متمایز هستند، این مقوله ظاهراً یک تضاد منطقی به شمار می‌آید. اما باید به خاطر داشت که مرگ به‌عنوان نابودی کامل، یک مفهوم جدید است و همۀ اقوام باستانی و ابتدایی به حیات مداوم روح (در…

در متون هیتیایی صورت اختصاری نام آن کال KAL است. بدین گونه آن‌ها، یکی از خدایان رسمی هیتی ها و شامل خدایان جهان فرودین و الهه‌های جوامع در آناتولی بودند. از مهم‌ترین خدایان ‌کهن احتمالاً، اینارا خدای محافظ هیتیایی _ لوویایی Hittite- Luwian…

لوویایی ها قومی از جنوب غربی آناتولی بودند که به یک زبان هند و اروپایی سخن می‌گفتند. در طی امپراتوری هیتی ها، خدایان آن‌ها جزو خدایان هیتی ها شد. آن‌ها دارای یک‌هوا _ خدا به نام تار هونتا Tarhunta، ماه _ خدا به نام آرما Arma و…

در آناتولی، کوهستآن‌ها و رودها و چشمه ها به‌عنوان نیروهای آسمانی مورد پرستش قرار می‌گرفتند. در سطحی دیگر از تجربه های دینی، کوه‌های پوشیده از ابر، به منزلۀ جایگاه خدایان، به‌ویژه مادر _ الهه و هوا _ خدا به شمار می‌رفت. پیوستگی اخیردر آسیای…

اصطلاح حاتی از سوی هیتی های هند و اروپایی برای توصیف زبان و اهالی جلگه آناتولی مرکزی به کار می‌رفت، ناحیه ای که تقریباً به‌وسیلۀ رود قزل ایرماق (هالیس Halys) باستانی توصیف می‌شود. حاتی ها دارای زبان کم شناختۀ خود و تعدادی اسطوره بودند که…

حماسۀ گیل گمش /The Gilgamesh Epic/ _(_ تصویر ۳۷) این حماسه به‌صورتی که در ترجمه‌های جدید عرضه شده است مرکب از چندین منبع است. مفصل ترین متن حدود هزار و پانصد سطر تجدید چاپ گونه ای موسوم به نینوایی از کتابخانه آشور بانی پال است و به دوازده…

حبات / حپات/Hebat/ Hepat/ یک الهۀ آناتولیایی که مورد پرستش هیتی ها و هوریانی ها بود. این الهه نخستین بار در متون پیش _ سارگونی، بعدها در نام‌های مؤنث بی‌شمار از روی بایگانی‌های بغازکوی، آلالاخ Alalakh و اوگاریت در طی هزارۀ دوم پیش از میلاد…

حائوران / حاوران / حورون / Hauran/ Hawran/ Horon/ _خدای سامی غربی نام او در ارتباط با کلمۀ عربی« حور» یعنی« ته چاه» یا « غار» است و آن را می‌توان« ژرفا» خواند . این خدا، با نام‌های شخصی از آغاز هزارۀ دوم قبل از میلاد به بعد، تا حدود ۶۰۰…

الف) در بین‌النهرین جهان فرودین با حسن تعبیرهای گوناگون همچون کور Kuf در سومری« سرزمین کوهستانی» یا«خارج»، کی گال Kigal « جای بزرگ»، ادین edin « دشت»، آرالی Arali کور. نو. گی kur. nu.gi = سرزمین بدون بازگشت است و معادل های خود را در اکدی…

تله پینو / Telepinu/ _ خدای آناتولیایی احتمالاً، از اصل و منشأ حاتی Hattian بر طبق بعضی از فهرست‌های نام‌های خدایان هیتیایی دارای مراکز پرستشی در تاوین یا Tawinya، دورمی تا Durmitta و هآن‌هانا Hanhana بود که همۀ آن‌ها در فلات آناتولی مرکزی…

تشوپ/ Teshup/_ خدای هوریانی ریشۀ نام او معلوم نیست ( شاید از تش بی Tashbi به معنای« زدن» باشد) او در همۀ مناطقی که ازلحاظ فرهنگی در طی نیمۀ دوم هزارۀ پیش از میلاد در تماس بود، مورد پرستش قرار می‌گرفت. وی در نام‌گذاری محل‌هایی مانند نوزی…

تاشمه توم / Tashmetum/_ الهۀ بابلی نام او از شامو Shamu اکدی مشتق شده است و تقریباً چیزی به معنای« اعطای خواهش ها است» این الهه همسر نبو بود و همراه او در بورسیپا Borsippa مورد پرستش قرار می‌گرفت. از این الهه به‌عنوان واسطه ای مهربان و…

پینه کر / پین کر/ Pinekir/Pinkir/_ اله‍ۀ سومری این الهه به‌عنوان یک مادر_ الهه در طی سومین ه‍زارۀ پیش از میلاد در میان خدایان عیلامی مقامی ارجمند داشت. در طی هزارۀ دوم به‌صورت کری شا kirisha به او ارجاع می‌شد. در همان زمان، خدا هوم بان…

پیروا /Pirwa/_خدای آناتولیایی نام او وابسته به ( پرو Peru) هیتیایی به معنای« صخره» است. او خدای کانش Kansh بود و در میان ساکنان مستعمرات آشوری نام این خدا وجود داشت . او با پرستشگاه‌های صخره‌ای در هوای آزاد، پیوستگی هوایی داشت و این محل ها…

پابیل ساگ/Pabilsag/_خدای سومری او را به‌عنوان خدای لاراک Larag می‌شناختند. اما دربارۀ شخصیت او چیزی دانسته نشده است. در متون بعدی، او با نی نورتا، ازلحاظ جنبۀ جنگجویی، یکسان شناخته می‌شود. در متون ستاره شناسی، مظهر مجمع الکواکب صورت فلکی…