اساطیر خاورمیانه

انکیدو / Enkidu /  در اسطوره‌شناسی بین‌النهرینی، انکیدو همکار گیل گمش است. این نام به معنای« فرمانروای جای خوب » است. در پیشگامان سومری حماسۀ اکدی انکیدو در گیل گمش و هوواوا Huwawa و به‌طور برجسته تری در حماسۀ گیل گمش و جهان فرودین ظاهر…

انکی /Enki /- خدای سومری  این نام را به مفهوم «سرور زمین» اما kl را به معنای جهان فرودین می‌توان دانست. با توجه به یک ساختار کیهانی، جهان زبرین و زیرین با آن AN به معنای (آسمان) به‌عنوان «زبرین» است. مسلماً جنبۀ انکی از قدیم‌ترین اسناد…

ان بی لو لو/ Enbilulu / خدای کشاورزی نزد سومریان در انکی و نظم جهانی، او «بازرس آبراهه» نامیده شده و مأموریت نظارت بر دجله و فرات را دارد. در فهرست خدایان بابلی، آن An =آنوم Anum   در میان هوا-خدایان بابلی ظاهر می‌شود. همچنین او را پسر…

الی ملک/ ایلومیلکو/Elimelek  Ilumilku / این نام کاتبی است که سه متن عمده شامل اسطوره‌شناسی اوگاریتی، اسطورۀ بعل آقت وکرت را تحریر کرده است.در چندین پایان نوشت، خود را شوبانیت  Šubanit ، شاگرد آتانو Attanu  ،کاهن عالی مقام، چوپان بلند…

اینان گونه‌ای ویژه در سوگواری های سومری و در تصنیفات ارشه ما Eršemma  هستند. ظاهراً هیچ خدای گریان مذکری وجود نداشت. الهه ها مصائب و اندوه خود را سر می‌دهند بر سرنوشت خود زاری می‌کنند و غالباً از انلیل به‌عنوان خدایی که مسؤل مصیبت…

( ال) قونیر شا /(EL)qunirša)/_خدای سامی غربی این نام از قن راس «qnrs» یعنی« آفرینندۀ زمین» مشتق شده است. در یک اسطورۀ کنعانی که بخشی از آن در یک متن هیتیایی حفظ‌شده، سخن از روابط بد خانوادگی با آشرتو Ašertu(= اشتارت ) به میان می‌آید. این…

ال/ ایلو/EL/ Illu/ ال el یا ایل ( لو) Ill(u) وجه تسمیه های کلی برای« خدا »در همۀ زبان‌های سامی است ( مقایسه شود با الله). ریشۀ این اصطلاح موردبحث است آلبرایت Albright معنای « رهبر »را برای آن پیشنهاد می‌کند. برای نخستین بار در میان نام‌های…

اشتان /Eštan/ خورشید_ خدای حاتی Hatti ؛ به هیتیایی ایشتان Ištan ؛ به شکل اختصاری در سومری به‌صورت اوتو utu به‌کاررفته است.پادشاهان هیتیایی به خود با عنوان« خورشید من»(UTU) اشاره می‌کنند بر روی سنگ نوشته‌های یازیلی کایا Yazilikaya ،نزدیک…

اسطوره‌های مربوط به سیل، بخشی از مطالب تکراری مردمی در میان بسیاری از فرهنگ‌ها در سراسر جهان است. اگرچه قدیم‌ترین گونه‌های مکتوب، در رابطه با سیل، از خاورمیانۀ باستان به‌دست‌آمده است، نمی‌توان  ادعا  کرد که همۀ اسطوره‌های مربوط …

اسطوره‌های بعل/Baal - myrhs/_در اوگاریتی اسطوره‌های بعل بر روی الواح گل رس به الفبای میخی اوگاریتی به‌وسیلۀ کاتب اِلی ملک Elimelek، ثبت‌شده است. این متون، یک دوره روایات به‌هم‌پیوسته را تشکیل می‌دهد که همه آن‌ها، ماهیت و کردار بعل به‌ویژه…

دانش کنونی ما دربارۀ اسطوره‌شناسی اوگاریتی متکی بر تعدادی الواح است که در داخل پدر پیرامون معبد بعل در اوگاریت یافت شده است ( رأس شورا Ras šemra). آن‌ها به یک گویش سامی غربی به گونۀ خط میخی« الفبای» کنعانی حدود ۱۴۲۵ و ۱۳۵۰ پیش از…

ارش کی گال/Ereškigal/_ الهه سومری جهان فرودین نام او به معنای« بانوی جایگاه بزرگ » است ( حسن تعبیری برای قلمرو مردگان) .نام او در فهرست‌های نذری سومری کهن ذکرشده و پرستشگاه‌هایی که وقف او کرده‌اند از دورۀ اورسوم است مانند کی باباره ki…

ارّا /Erra/_ خدای اکدی این خدا را از زمان سارگون می‌شناسند و نام او احتمالاً وابسته به آررو ereru ی اکدی به معنای « خشک شدن و خشک بودن» است. بدین ترتیب، این خدا ظاهراً در آغاز، تجسم پدیده‌های گوناگون در ارتباط با خورشید تابان دست‌های…

اتانا/ Etana/ بر طبق فهرست خدایان سومری، اتانا دوازدهمین پادشاه کیش و مربوط به دورۀ بعد از سیل بود و «شبانی که به آسمان صعود کرد» نام داشت. این به نظر می‌رسد به یک اسطورۀ اکدی اشاره داشته باشد که از دورۀ بابلی کهن به بعد، انتقال‌یافته است.…

  اا /EA/ همچنین آی( ی) آ Ay(y)a؛ خدای اکدی  نام این خدا احتمالاً سامی است، هرچند هیچ ریشه شناسی قابل‌اعتمادی در دست نیست. دبیران بابل باستان  آن را از ااِEa سومری به معنای « خانه آب» مشتق  می‌دانستند. در متون ادوار سومری و سارگونی…