تاریخ ایران پس از اسلام

 اوضاع اقتصادی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصادی ناحیه ی ماوراءالنهر موقعیت سوق الجیشی و تجاری آن بود. مردم این ناحیه از دیرباز با اروپای شرقی و چین در ارتباط بودند و این ناحیه به دلیل عبور جاده ی ابریشم و همچنین به عنوان مکانی برای…

به طور کلی امور اداری دولت سامانی توسط متنفذین دو نهاد انجام می‌شد که عبارت بودند از دربار (درگاه) و دیوان.  دربار (درگاه) و تشکیلات آن ریاست دربار سامانی را شخصی به نام حاجب سالار یا  حاجب بزرگ (حاجب الحجاب) بر عهده داشت که به اداره ی…

آغاز دوره ضعف و انحطاط دولت سامانی به قدرت رسیدن نوح بن نصر ۴۳۳ - ۳۳۱ ه-ق را می‌توان آغاز دوره ی ضعف سامانیان نامید. اما با این وجود از آنجایی که هنوز بخش‌های مختلف سپاه و دیوان سالاری تا حدودی درست عمل می کرد دولت سامانی برای مدتی…

در بین سلسله های ایرانی که در قرن سوم هجری قمری پا به عرصه وجود نهادند، سامانیان از حیث احیاء فرهنگ و هویت ایرانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار هستند. ایام حکومت زمامداران این سلسله را از نقطه‌ نظر تحولات سیاسی می توان به سه دوره تقسیم و…

ایران در اواخر قرن سوم قرن سوم هجری قمری را می‌توان قرن سهیم شدن ایرانیان در قدرت سیاسی جهان اسلام دانست. زیرا طاهر بن حسین که در سال ۲۰۵ ه-ق از جانب مامون خلیفه عباسی به حکومت خراسان و مناطق شرقی خلافت عباسی منصوب شد، اولین سلسله ی نیمه…

وکالت نفس نفیس همایون وکیل نفس نفیس همایون، سهم عمده ای در امور سیاسی داشت و از فرماندهان برجسته نظامی شمرده می‌شد و در انتخاب مأموران به مقام صدر هم، نفوذ قابل ملاحظه اعمال می‌کرد. در روزگار شاه اسماعیل اول، وزیر اعظم را وکیل نفس نفیس…

مراتب اداری علما مقام های ویژه ای که به علمای روحانی در عصر صفویه داده می شد، در خور اهمیت فراوان است و اختیارات آنان را در شئون مملکت و اداره امور نشان می‌دهد. به روایت مولف تذکره الملوک مقامات عالی روحانی در دربار صفوی عبارت بودند از:…

از زمان مرگ کریم‌خان، سلسله زندیه دچار هرج ‌و ‌مرج شد؛ شاهزادگان مدعی حکومت به جان هم افتادند و حکومت چند‌پاره شد. در‌ نهایت لطفعلی خان، شاه شد و از معدود شاهانی شد که مردم‌داری کرد و فضایل اخلاقی برجسته داشت؛ به قول «سر هارفورد جونز…

محمدعلی شاه که پیش از سلطنت محمدعلی میرزا بود، کلا شاه ناجوری بود! برخلاف پدرش اصلاً مشروطیت را قبول نداشت و شاید هم گمان می‌کرد پدرش بی‌عرضه بوده که مردم را در کار مملکت مشارکت داده و می‌خواست اشتباه پدرش را جبران کند. برای‌همین از ‌همان…

شادروان همیشه زنده، محمدرضا شجریان در کتاب راز مانا که گفت‌وگویی همدلانه درباره هنر موسیقی و مسائل حاشیه آن است به صراحت و فراست گفته بود: مشکل‌ترین هنرها خط نستعلیق است. این گفتار برای استاد شجریان که در قله موسیقی ایرانی بود؛ اما در عین…

مقارن ورود شاه طهماسب دوم به قزوین، کشورهای روسیه و عثمانی با استفاده از تشنجات داخلی هر کدام در پی تجاوزات توسعه طلبانه خود بودند. پتر کبیر با استفاده از فرصت از راه دربند و باکو، در گیلان نیرو پیاده کرد. شاه طهماسب پیغام فرستاد که خود از…

 شاه صفی (۱۰۵۲-۱۰۳۸ ه-ق) شاه عباس در دوران حکومت خود در تربیت جانشینی لایق برای خود کوتاهی کرد و از سوی دیگر صفی میرزا فرزند لایق خود را کشت؛ سلطان محمد میرزا و امامقلی میرزا را فرمان را تا از نعمت بینایی محروم شدند. از این رو در بستر مرگ…

شاه عباس در اول رمضان ۹۸۷ ه-ق در هرات متولد شد. (اسکندر  بیگ منشی، ۱۳۷۷، ۲۰۶) هنگام ولادت او، پدرش محمد میرزا، حکومت هرات داشت. هنوز یک سال و شش ماه از تولدش نگذشته بود که از نعمت مادر بی‌بهره شد. سالهای کودکی عباس میرزا در هرات گذشت. در…

کریم خان زند در سطح فردی نسبت به دیگر حکمای ایران عاقل‌تر بود، اما ضعف‌هایی نیز داشت. در سطح اجتماعی اصلاحات کریم خان دامنه‌دار نبود و دوره کوتاه حکومت وی تنها یک دوره آرامش موقتی محسوب می‌شد. «حکومت کریم خان زند را می‌توان…

در دوره قاجاریه بازرگانان قدرتمندترین طبقه شهری بودند. آنان در خرید و فروش محصولات کشاورزی، صنایع دستی و فرآورده‌های ایلی در سراسر ایران و در بازارهای خارجی دست داشتند.  «به‌رغم موقعیت مستحکمی که تاجران در جامعه شهری داشتند، میان…