نرگال/ نری گال/ Nergal/Nerigal/_ خدای بابلی

به نظر می‌رسد که نام او به‌صورت «گیر. اونو. گال GIR UNU. GAL» یا «او. گال. U. GAL» نوشته می‌شد، اصلاً سومری بوده باشد. متألهین بابلی، آن را اشتقاقی از ن. آری. گل ne. eri.gal به معنای«فرمانروای جهان فرودین»می‌دانند. لامبرت  Lambert پیشنهاد کرده است که آن را نباید به‌عنوان نام یک شخصیت خدایی مشخص به کار برد، بلکه باید به‌عنوان یک نام کلی یکی از خدایان جهان فرودین که چندین نمونه از آن در بین‌النهرین مورد پرستش قرار می‌گرفتند، در نظر گرفت.(_ارش کی گال، نی نازو، گیرا، ارّا و به‌ویژه مسلامتائیا).

نرگال به‌عنوان نام خدا، تنها در زمان اکدی کهن شناخته‌شده است و تقریباً و منحصرأ در کتیبه‌های اکدی آن زمان به چشم می‌خورد ‌ به نظر می‌رسد که این خدا، به‌وسیلۀ پادشاهان سارگونی بیشتر تقدیس شده‌اندکه مرکز پرستش او در کوتاه kutha بود. نام او در سرودهای معابد سومری یادشده است. تا زمان دورۀ بابلی کهن، به نظر می‌رسد که این خدا با چندین خدای جهان فرودین سومری که رقیب او بودند. یکسان شناخته‌شده است ( مانند نی نازو، مسلامتائیا) و در طی هزارۀ دوم پیش از میلاد پرستشگاه‌هایی در سراسر کشور داشت. نام او غالباً در نام‌های شخصی، در تبریک نامه ها، مهر های استوانه‌ای دورۀ بابلی میانه و نو، به کار می‌رفته است. در آشور، نرگال به‌ویژه، به‌وسیلۀ سارگون دوم و فرزندان او، پرسیدن می‌شد.

نرگال موضوع مطالب ادبی بسیار است. تعدادی از آن‌ها، به نرگال به‌عنوان یک خدای ستاره‌ای اشاره می‌کنند که برخلاف تمایلاتش خود را در جهان فرودین می‌یابد مثلاً ارتقای او به فرمانروایی جهان فرودین در اسطوره نرگال و ارش کی گال توصیف‌شده است. او در آغاز، توسط خدایان آسمان به آنجا فرستاده شده تا مجازات عدم رعایت مقررات الهی آسمانی را در مورد روابط میان آسمان و جهان فرودین تحمل کند. هنگامی‌که امر ممنوع جهان فرودین، یعنی مطلب مربوط به آمیزش را نا دیده می‌گیرد، محکوم می‌شود که تا ابد در آنجا بماند. در یک متن رمزی از دورۀ کاسی ها، اقامت نرگال در جهان فرودین، مربوط به ماه های تاریک زمستان است. به‌عنوان خورشید درخشان به جهان فرودین می‌رود و صد و شصت روز در آنجا می‌ماند. اما او نیز نور-نرگال  nur.nergal به معنای «نرگال نور» خدای روشنایی نامیده می‌شد و مربوط به سیارۀ مریخ (مارس) بود. در این ظرفیت، در آسمان و همچنین در جهان فرودین می زیست و به «جامۀ عظمت وحشت‌انگیز» ملبس بود که درخشندگی وحشت‌انگیز و متناوب آن ستاره را منعکس می ساخت.

در سرودها، از نرگال به‌عنوان فردی جنگجو خدای طاعون و بیماری و حاصل خیزی و سرسبزی سخن رفته است.

نرگال

نرگال

منبع:

• کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله آموزگار،
  انتشارات سمت، چاپ شده در مهر ۱۳۹۵
• تهیه الکترونیکی: سایت تاریخ ما، اِنی کاظمی