مجسمه های «صلصال» و «شمامه»
«صلصال» و «شمامه» تندیس‌های بامیان و برگرفته از فرهنگ و آیین بودایی در افغانستان بودند که توسط طالبان با خاک یکسان شد.
بت بزرگ بامیان که بزرگ‌ترین تندیس ثبت شده در جهان با ارتفاع ۵۳ متر صلصال نام داشت.
بت کوچک که به نام شمامه یاد می‌شد ۳۵ متر ارتفاع داشت. بت‌های کوچکتر دیگری نیز در دل کوه در اطراف آنها تراشیده شده بودند که همچنان از عهد کوشانیان بر جا مانده بودند.
افغانستان، بنابر موقعیت حساس و مهم ژئو‌پلتیک و قرار داشتن در مسیر راه معروف ابریشم، همواره شاهد لشکر کشی‌ها و تاخت و تازها بوده و در عین حال از فرهنگ‌های غنی آریایی، یونانی، کوشانی و بودایی فیض گرفته است.
در عصر «آشوکا»، که در میانه سده سوم میلادی در هند فرمانروایی می‌کرد، آیین بودایی وارد افغانستان شد.
بر اساس روایات، در آن زمان بود که یک مکتب هنری به نام «قندهار» ایجاد شد. کانون قندهار در اطراف «جلال آباد» امروزی قرار داشت.
سپس کانیشکا بود که در سده دوم پس از میلاد، پس از گرایش آن به سوی آیین بودایی، افغانستان را به محل آفرینش و گسترش فرهنگ بودایی تبدیل کرد.
وی از طرفداران و مبلغان دین بودایی در افغانستان بود. در دوران فرمانروایی «کانیشکا»، قندهار یک مکتب هنری تندیس سازی و ادب بودایی بود.
سرزمین افغانستان از اولین سرزمین‌های بود که در آن بودا از نظر مظهر آرامش، زیبایی، مهربانی در فرم بشر اما کامل و بدون کوچک‌ترین عیب تراشیده شد.
بوداییان بر حسب ۴ حقیقت شریف بودایی ازقبیل عشق و محبت(متا)، ترحم و شفقت(کارونا)، خیر خواهی(مدیتا)، و شکیبایی(اپیکا) از بودا الهام می‌گرفتند.
یازدهم مارس۲۰۰۱ میلادی روزی است که طالبان مجسمه‌های بودا را منفجر کرد.
طالبان، تندیس‌های بودا را مظهر بی‌دینی می‌پنداشتند و می‌کوشیدند تا با طرح نابودی بت‌ها، به تنش مذهبی و رویارویی با دیگر ادیان دامن بزنند.
خبرگزاری «دویچه‌وله» در گزارشی نوشته بود که برخی از تکه‌های مجسمه‌های بودا که پس از تخریب به پاکستان برده شده بودند، تا ۱۰۰ هزار دلار آمریکا خرید و فروش می‌شدند.
طالبان با درک نادرست از این فکر تاریخی که «سلطان محمود غزنوی» بت شکن بود، می‌خواستند پیامی غلط را به مسلمین بدهند.
سلطان محمود غزنوی هیچگاه نمی‌خواست تا بت‌های بامیان را ویران کند.
وی که در دربارش ۲ هزار شاعر و سخنور حضور داشتند، عاقل‌تر از آن بود تا به بت‌های بامیان آسیبی برساند.
سلطان محمود غزنوی می‌دانست که هم عظمت کوشانیان به صفحه تاریخ پیوسته و هم زائران و مردم باورمند به دین بودا به این مناطق کوچ کرده‌اند.
الگوی دیگر طالبان، امیر عبدالرحمن بود که بت‌ها را به توپ بست، اما گلوله‌های وی یارای فروریزی بت‌ها را از دل کوه نداشت.
بامیان و پیکره‌های بزرگ بودا
منطقه بامیان مرکز آیین بودا بود. یک راهب چینی به نام (هوسان تسانگ) در قرن هفدهم میلادی بامیان را مرکز شکوفاییِ بودیسم با صد‌ها دیر و هزاران راهب توصیف کرد.
پیکره بزرگ بودا با طول ۵۳ متر که در سال ۲۰۰۱ توسط طالبان ویران شد
