((یسنا)) مهمترین بخش ((اوستا))ست . کلمه ((یسنا)) به معنى ((ستایش و پرستش )) است . ((یسنا)) از ریشه ((یزد)) و ((یزت )) گرفته شده که ((ایزد)) و ((ایزدان )) نیز از آن مشتق گردیده است .
یسنا شامل ۷۲ فصل که هر فصل را ((هائیتى )) گویند، مى باشد. ((هائیتى )) به معناى ((پیوند)) است که در برخى فصول اوستا به آن اشاره شده است . ((یسنا)) را در مراسم مذهبى ، دو ((موبد)) به نامهاى ((زوت )) و ((راسپى )) با هم مى خواندند.
۱۷ فصل از ۷۲ فصل یسنا به نام ((گاتها)) معروف است که شامل سرودهاى مذهبى است . ((گاتها)) به پنج قسمت تقسیم شده است
۱ اهنودگات ؛ داراى ۷ فصل (از فصل ۲۸ تا ۳۴، شامل ۳۰۰ خط و ۲۱۰۰ کلمه مى باشد).
۲ اشنودگات ؛ داراى ۴ فصل (از فصل ۴۳ تا ۴۶ شامل ۳۳۰ خط و ۱۸۵۰ کلمه مى باشد).
۳ اسپنتامینوگات ؛ داراى ۴ فصل (از فصل ۴۷ تا ۵۰، شامل ۱۴۶ خط و ۹۰۰ کلمه است ).
۴ وهو خشرتره گات ؛ داراى ۱ فصل ، فصل ۵۱، شامل ۶۶ خط و ۴۵۰ کلمه است .
۵ وهیشتوگات ، داراى ۱ فصل ، فصل ۵۳، شامل ۳۶ خط و ۲۶۰ کلمه است .
جمع گاتها ۱۷ فصل ، ۸۹۶ خط و ۵۵۶۰ کلمه مى باشد.
در گاتها نام ((مزدا)) ۲۰۰ بار و اسم ((زرتشت )) ۱۶ مرتبه و نام ((اشا)) (اردى بهشت ) ۱۸۰ بار و نام فرشته ((هومن )) (بهمن ) ۱۳۰ بار آمده است . گاتها از قدمت و اعتبار بیشترى برخوردار است و از جهاتى شباهت بسیار به متون مذهبى ریگ ودا دارد و نیز شبیه نغمات داوودى در زبور مى باشد. علت این است که در گذشته مردم خداوند را با کلمات منظوم ستایش مى کرده اند و این اقتباسى است از دوران بدویت مذهب و عصر بت پرستى . در تلقى بدویان مذهبى ، خدایان را از آواز و ترانه خوش آید.
در ادوار گوناگون ((یسنامزدا))، ((امشاسپندان ))، ((یزدات ))، ((زرتشت )) و… مورد ستایش قرار مى گرفتند. هر یک از قسمتهاى ((اوستا)) در مراسم ویژه اى (اعیادک نذورات و…) خوانده مى شود. بعضى فقرات آن براى جلوگیرى از تاءثیر ((اهریمن ))(فصل ۶۱) خوانده مى شد. در مواردى جچند ((دیوها)) نکوهش شده اند (یسنا ۱۲) و به ((گرسا)) دشمن دین حمله گردیده اسست (فصل )) بند ۲۴). در هنگام تهیه ((نان فطیر)) فصلهاى ۳ الى ۵ ((یسنا)) را مى خوانند و آن را ((سروش درون ))گویند، زیرا براى ((فرشته سروش )) نذر مى کنند و نیز هنگام تهیه ((هوم )) (شراب مقدس ) فقرات ۲۲ تا ۲۷ ((یسنا)) مى خوانند.
((کریستن سن )) مى گوید ((یشت ))هاى ۱۰ و ۱۹ از همه قدیمى تر است .
((بار تلمه )) یشت ۱۵ را از بقیه قدیمى تر مى داند. او یشت )) (وندیداد) را ساخته زمان اشکانیان مى داند و معتقد است که ((یشت )) ۱۶ در اواخر دوره اشکانى ساخته شده و ((خرده اوستا)) در عصر ساسانى تدوین گردیده است . اوستاى دوره ساسانى ثلث یا ربع اوستاى اصلى بوده است و هیچ ماءخذى قبل از آن در دست نیتس .
علت آن است که آئین زرتشت از حمله اسکندر تا زمان اردشیر پایکان به مدت نزدیک به شش قرن فاقد کتاب و مرکزیت بوده و روشن نیست براى تدوین جدید اوستا از چه منابعى استفاده شده است . بدون شک بسیارى از آداب و عقاید ملل دیگر در این آئین راه یافته است . پس از مهاجرت زرتشتیان ایران به هندوستان در قرن )) میلادى آنها در آنجا به گردآورى کتب خود پرداختند و اوستائى جدید تدوین کردند که از اوستاى دوره ساسانى دوره ساسانى کم حجم تر بود. ((پورداوود)) محقق مشهور متعصب و افراطى ایرانى با همت زرتشتیان هند براى نخستین بار ((اوستا)) را با استفاده از زبانهاى باستانى هند و دیگر منابع مربوطه به فارسى ترجمه کرد
