قدیمی ترین کشتی های غرق شده مشهور جهان کدامند؟
زمانی که به یک کشتی غرق‌شده فکر می‌کنید و اسمش را می‌شنوید، ذهن‌تان احتمالا ناخوداگاه به سمت غرق شدن کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ می‌رود. با اینکه این کشتی قطعا یکی از مشهورترین کشتی‌های غرق‌شده در قرن یا قرن‌های گذشته است، اما کشتی‌هایی هم بودند که غیرمنتظره و تراژیکی غرق شدند و جان‌های زیادی گرفتند.
در بیش از صدها سال، اتفاقات دریایی بی‌شماری در سراسر دنیا بوده که هم خطاهای انسانی باعث رخ دادن این حوادث شده بود و هم شرایطی محیطی مانند آب‌وهوا که از مدیریت خارج شده بودند. امروز هم کشتی‌های غرق‌شده شناخته‌شده هستند، به ویژه کشتی‌هایی که داستان‌های شگفت‌انگیزی درباره غرق شدن‌شان در کتاب‌های تاریخی نوشته شده است.
در ادامه به هشت قدیمی‌ترین کشتی غرق‌شده نگاهی می‌اندازیم که در سال‌های بعدشان کشف شده‌اند.
۸- کشتی ام اس استونی
سال: ۱۹۹۴
تعداد سرنشینان: ۹۸۹
تلفات: ۸۵۲
کشف شده؟: بله
یک کشتی تفریحی کروز (مسافربری)، ام اس استونی که در سال ۱۹۸۰ ساخته شده بود، نزدیک به ۳۰ سال قبل در دریای بالتیک به ناگهان و به شکل غیرمنتظره‌ای غرق شده و ادعا می‌شود جان بیش از ۸۰۰ نفر از سرنشینانش را گرفته بود. امروزه، درباره رخ دادن دقیق این حادثه دریایی بزرگ، فرضیاتی مطرح می‌شوند و این باور وجود دارد که آب‌وهوای سخت و وخیم مقصر غرق شدن این کشتی بوده که سرعت جدا شدن درب کشتی، باز کردن سطح شیب‌دار و آمدن آب به داخل کشتی را سریع‌تر کرده بود.
اتفاقی که بر سر بقایای کشتی ام اس ستونی در همان زمان افتاده، جنجال‌هایی به پا کرد. اصلا بستگان درگذشته‌گان حتی تقاضا کرده بودند که عزیزانشان را از زیر آب بیرون بیاورند تا بتوانند جنازه‌هایشان را ببینند و برایشان قبری آماده کنند. اما این‌جاست که دولت سوئد رفت و تصمیم گرفت کشتی را زیر هزاران تن لای رسوب دفن کند.
محل دفن کشتی ام اس استونی هم از همان سال ۱۹۹۵ به طور رسمی به یک «قبر دریایی» تبدیل و کشف از این مکان هم ممنوع شد.
آیا می‌دانستید؟
یک یادبود از غرق شدن کشتی ام اس ستونی در تالین وجود دارد که لیست پلاک‌هایی از نام کشته‌شدگان و دو تندیس قوسی در آن‌جا قرار گرفته بود که به شهر اشاره می‌کند و در نزدیکی بندرگاه قرار گرفته است.
۷- کشتی امپرس ایرلند
سال: ۱۹۱۴
تعداد سرنشینان: ۱.۴۷۷
تلفات: ۱.۰۱۲
کشف شده؟: بله
امپرس ایرلند قطعا نام باشکوه و قدرتمندی برای یک کشتی محسوب می‌شود. اما متاسفانه این کشتی کانادایی در سال ۱۹۱۴ از لیورپول راهی شد و بعد از اینکه در یک مه غلیظ با یک کشتی نروژی برخورد کرد، بیش از هزار نفر از سرنشینانش کشته شدند. این حادثه یکی از فجیع‌ترین حوادث دریایی کانادا در آن زمان بود که به «تایتانیک کانادا» هم در نظر گرفته می‌شد.
ماجرا از این قرار بود که در ساعت‌های اولیه در روز ۲۹ ماه مه سال ۱۹۱۴، ایستگاه مراقبت در عرشه کشتی نور یک کشتی ذغال‌سنگ نروژی، استورستاد را می‌بیند و به خدمه اطلاع می‌دهد. اما کاپیتان کشتی قبل از اینکه بخواهد کاری انجام دهد، می‌بینید که یک مه غلیظ اطراف کشتی را گرفته و چیزی دیده نمی‌شود. نتیجه‌اش هم این می‌شود که این دو کشتی با یکدیگر برخورد می‌کنند و کشته‌های زیادی می‌دهند.
از تمام آن ۱.۴۷۷ سرنشین کشتی امپرس ایرلند، تنها ۴۶۵ نفر جان سالم به در می‌برند. این اتفاق هنوز که هنوز است هر ساله در کانادا به صورت تورهای رایگان در کشتی و در یادبود در گورستان ماونت پلیسنت در تورنتو، گرامی داشته می‌شود.
آیا می‌دانستید؟
بقایای امپرس ایرلند در حال حضر در عمق ۱۳۰ فوت دریایی در دریاچه سنت لارنس در نزدیکی کبک قرار گرفته است و به عنوان یک مکان تاریخی ملی ثبت‌شده در کانادا در نظر گرفته می‌شود.
۶- کشتی تایتانیک
سال: ۱۹۱۲
تعداد سرنشینان: ۲.۲۴۰
تلفات: ۱.۵۰۰
کشف شده؟: بله
این‌جا مشهورترین کشتی غرق‌شده نسبت به تمام کشتی‌های غرق‌شده دنیا را داریم که احتمالا در طول تاریخ، در هر زمان و هر مکانی در دنیا مشهورترین است؛ تایتانیک.
بیشتر بخش‌های داستان کشتی تایتانیک را خودتان می‌دانید که کشتی تایتانیک مجلل تازه‌ساخت در ۱۰ آوریل سال ۱۹۱۲ در یک سفر دریایی مجلل سراسر اطلس راهی سفر می‌شود. مقصد نهایی‌اش هم نیویورک سیتی بود که نتوانست هرگز به آمریکای شمالی برسد.
کشتی تایتانیک در حدود ۴۰۰ مایل جنوب نیوفاندلند (سرزمین کشف شده جدید)، کانادا به یک کوه یخ بسیار بزرگ برخورد کرد و کم‌تر از ۳ ساعت طول کشید تا کاملا غرق شود. در این حادثه حدود ۱.۵۰۰ نفر جانشان را از دست دادند.
امروزه، تایتانیک بیشتر به خاطر فیلم «تایتانیک» با بازی کیت وینسلت و لئوناردو دی‌کاپریو شناخته می‌شود که در سال ۱۹۹۷ میلادی ساخته و منتشر شد. یکی از دلایلی که فاجعه کشتی تایتانیک نسبت به دیگر کشتی‌های غرق‌شده تا این حد تازه است، احتمالا به این خاطر است که فرهنگ عام به این اتفاق تاریخی رجوع می‌کند.
آیا می‌دانستید؟
زمانی که ساخت کشتی تایتانیک تکمیل شده بود، با طول ۸۸۲ فوت طول و ۹۲ فوت عرض، از تیغه کشتی تا پل با ارتفاع ۱۰۶ فوت و ۱۷۵ فوت تا بای پشته‌ها، یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های دست بشر در نظر گرفته می‌شد. این عدد و رقم‌های مسحورکننده بخشی از دلایلی هستند که کشتی تایتانیک را یک کشتی «غرق‌نشدنی» تصور می‌کردند.
۵- کشتی اچ ام اس ویکتوری
سال: ۱۷۴۴
تعداد سرنشینان: نامشخص
تلفات: ۱.۱۰۰
کشف شده؟: بله
کشتی اچ ام اس ویکتوری در سال ۱۷۴۴ در کانال انگلیسی غرق شد و این، اولین سفر کشتی مجلل دریایی نبود.
این ناو بریتانیایی در ابتدا در سال ۱۷۳۷ به آب انداخته شد و به پرچمدار ناوگان کانل تحت نظر سر جان نوریس تبدیل شده بود. او هفت سال بعد در سفرش به بریتانیا و زیر فرماندهی دریاسالار، سر جان بالچن در یک طوفان غرق شد. نتیجه غرق شدن کشتی اچ ام اس ویکتوری هم به کشته شدن ۱.۱۰۰ نفر منجر شد و یکی از بدترین سانحه‌های دریایی در تاریخ محسوب می‌شود.
بعد از اینکه این کشتی برای ۲۶۵ سال در دریا مفقود شده بود، در نهایت در سال ۲۰۰۹ کشف شد. بقایای این کشتی به عنوان آخرین مکان آرامگاه برای ارواح بیش از ۱.۰۰۰ سرنشینانی در نظر گرفته شده بود که در طی قرن‌ها مفقود شده بودند.
آیا می‌دانستید؟
بعد از این کشتی اچ ام اس ویکتوری کشف شد، جنجال‌های زیادی (حتی اقدامات قانونی) بر سر رسیدگی به مصنوعات کشف‌شده در لاشه به وجود آمد. سوال‌های هم مطرح شد که این مصنوعات باید فروخته شود یا نه که در نهایت به یک موزه بزرگ بریتانیایی تحویل داده شده تا مردم از آن‌ها بازدید کنند.
۴- کشتی اسپانیایی آرمادا
سال: ۱۵۸۸
تعداد سرنشینان: ۳۰.۰۰۰
تلفات: ۲۰.۰۰۰
کشف شده؟: بله
کشتی اسپانیایی آرمادا احتمالا به خاطر نامش نسبت به دیگر کشتی‌ها شناخته‌شده‌تر باشد که در سال ۱۵۸۸ بادبانش را باز کرد و با حدود ۳۰.۰۰۰ سرنشین در دریای خشن خلیج کیناگو غرق شد. این کشتی تا سال ۱۹۷۱ کشف نشده بود تا اینکه غواص‌های شهر دیری آن را پیدا کردند.
غواص‌ها می‌دانستند که این کشتی مشهور اسپانیایی احتمالا در منطقه مشخصی غرق شده است. چون زمانی که کشتی‌غرق‌شده را کشف کردند، توپ‌خانه‌ای با نشان سلطنتی فیلیپ دوم را دیدند که دیگه مطمئن شدند که با کشتی اسپانیایی آرمادا ۴۰۰ ساله روبه‌رو هستند.
کشتی اسپانیایی آرمادا برای اولین‌بار تنها به خاطر یک ماموریت فرستاده شده بود تا پروتستان‌ها را در انگلستان (به رهبری ملکه الیزابت اول) سرنگون کنند. هدف از این ماموریت هم این بود که کاتولیک در بریتانیا احیا شود. ۱۸۰ کشیش و ۱۴.۰۰۰ بشکه شراب بار این کشتی شد. هرچند زمانی که ناوگان بریتانیا حمله کردند، در نهایت ماموریت کشتی اسپانیایی آرمادا با شکست مواجه شد.
آیا می‌دانستید؟
در مقایسه با هزاران ملوان و سربازان اسپانیایی که در غرق شدن کشتی اسپانیایی آرمادا مُردند، انگلیسی‌ها در این نبرد، هیچ کشتی از دست ندادند و تنها ۱۰۰ نفرشان کشته شدند.
۳- کشتی مری رز
سال: ۱۵۴۵
تعداد سرنشینان: ۵۰۰
تلفات: ۳۵
کشف شده؟: بله
کشتی مری رز قبل از غرق شدنش در سال ۱۵۴۵، در واقع برای ۳۴ سال به عنوان یک ناوچه موفق برای هنری هفتم انگلستان محسوب می‌شد. این کشتی در نبر سولنت – تلافی فرانسه برای بولونی – و زمانی که شاه از قلعه‌اش نبرد را تماشا می‌کرد، غرق شد.
زمانی که کشتی مری رز غرق شد، تلاش‌هایی انجام شد که کشتی را از آب بیرون بیاورند. حتی این باور هم وجود داشت زمانی که غواص‌ها کابل‌ها را به تیرهای کشتی متصل کنند، عملیات بیرون آوردن کشتی از زیر آب موفقیت‌آمیز خواهد بود. همین می‌شود که کابل‌ها را به کشتی‌های دیگری متصل کردند که در مسیرهای مخالفی حرکت می‌دادند و کشتی مری رز را روی سطح آب می‌آوردند. اما متاسفانه، این ماموریت و ماموریت‌های دیگر برای بیرون آوردن کشتی محبوب شاه شکست خوردند.
کشتی مری رز بعد از ۴۳۷ سال در نهایت در عملیاتی از آب بیرون کشیده شد که حدود ۶۰ میلیون نفر در سراسر دنیا نظاره‌گر بودند. این کشف با تیمی از غواص‌ها، باستان‌شناسان و دانشمندان محقق شد.
آیا می‌دانستید؟
مصنوعات کشف‌شده از کشتی مری رز منحصربه‌فرد هستند و دید تازه‌ای از تجهیزات و جنگ‌افزارهای ناوی (دریایی) منطقه تودور را به ما نشان می‌دهند.
۲- کشتی غرق‌شده کوبلای خان
سال: ۱۲۸۱
تعداد سرنشینان: ۱۴۰.۰۰۰
تلفات: ۱۱۲.۰۰۰
کشف شده؟: بله
کشتی غرق‌شده ۱۲۸۱ از امپراتور کوبلای خان مغول، یکی از چندین قدیمی‌ترین کشتی‌های تاریخ است. این کشتی با چهار قایق در آب‌های جزایر تاکاشیما (نزدیکی ناکازاکی) در تهاجم ناموفق به ژاپن غرق شد.
امید کوبلای خان در آن زمان این بود که امپراتوری مغولستان را به شرق آسیا و آسیای جنوب شرقی (ژاپن و ویتنام امروزی) گسترش دهد. این شاه با ۴.۴۰۰ کشتی و چیزی حدود ۱۴۰.۰۰۰ سرباز تلاش کرد تا این ماموریت را عملی کند. منتها این ماموریت در نهایت با یک گردباد دو روزه (که همچنین به کامیکازه شناخته می‌شود) باعث شد خنثی شود. حتی این طوفان ۸۰ درصد از ناوگان او را هم نابود کرد.
باستان‌شناسان در سال ۲۰۰۱ در نزدیکی جنوب چین، لاشه این کشتی را کشف کرده بودند. یکی دیگر از چهار کشتی هم در ۱۴ سال بعد و در نزدیکی جزیره کیوشو کشف شد.
آیا می‌دانستید؟
مصاحبه کاملی در یک پادکست با یکی از باستان‌شناسان برجسته کوبلای خان در سال ۲۰۱۱ میلادی انجام شد.
۱-کشتی دوکوس
سال: ۲.۷۰۰ – ۲.۲۰۰ قبل از میلاد مسیح
تعداد سرنشینان: نامشخص
تلفات: نامشخص
کشف شده؟: بله
اتفاق کشتی غرق‌شده دوکوس قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سانحه دریایی در تاریخ است. با اینکه هیچ اطلاعاتی درباره این کشتی در دسترس نیست، اما باستان‌شناسان مصنوعات تاریخی (در تصویر بالا) را از این تراژدی کشف کرده‌اند که یک قدمت ۵۰۰ ساله بین ۲.۲۰۰ سال قبل از میلاد و ۲.۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. این دوره به دوره پروتو-هلادیک شناخته می‌شود.
بقایای لاشه کشتی غرق‌شده دوکوس در دریای اژه، در ساحل جنوبی یونان (جزیره دوکوس تنها ۶۰ مایل از شرق اسپارتا قرار داد) کشف شده بود. با اینکه خود کشتی در آب برای مدت‌های طولانی تجزیه شده است، اما بقایای مصنوعات باستانی سفالی، قصه کشتی و سرنشینانش را می‌گویند. دکتر جورج پاپتانسوپلوس، باستان‌شناس برجسته در بیش از یک دوره سه ساله (۱۹۸۹-۱۹۹۲) در محل غرق شدن کشتی بود و حفاری گسترده‌ای از این تراژدی انجام دادند.
آیا می‌دانستید؟
محموله این کشتی، مجموعه بزرگی از سفال‌های هلادی تا به امروز است. قبل از اینکه چرخ سفالگری اختراع شود، همه این‌ها به طرز چشم‌گیری ساخته شده بودند.
