گوردخمه دیره ، صخره ای ترین معماری ایران!

گوردخمه دیره ، صخره ای ترین معماری ایران!

در گذشته زرتشتیان ایران بر این باور بودند که وجود جسم مرده برروی زمین باعث آلودی و نجاست می‌شود. بنابراین برای از بین بردن این پلیدی، اجساد بی جان را در داخل گودال‌هایی در صخره‌ها دفن می‌کردند تا به این شکل پلیدی و ناپاکی را از محل زندگی آدمیان دور کنند. زرتشتیان نام این نوع مقبره‌ها را گوردخمه گذاشته بودند. یکی از آثار به جا مانده از این گوردخمه‌ها هم اکنون در فاصله‌ی ۲۴ متری از سرپل ذهاب در روستای گلین وجود دارد که به آن گوردخمه دیره گفته می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این گوردخمه و دیگر گوردخمه‌های موجود در ایران حتماً این مقاله را مطالعه کنید.

گوردخمه دیره

همانطور که گفته شد گوردخمه دیره با طولی برابر با ۶ متر و عمق ۳.۲۰ متری در نزدیکی سرپل ذهاب در استان کرمانشاه بنا شده است. این گوردخمه در داخل کوه‌های این منطقه ساخته شده است. اگر وارد آن شوید پله‌هایی را می‌بینید که شما را به داخل کوه هدایت می‌کند. به علاوه نقش و نگارهایی را خواهید دید که برروی دیوارهای داخلی آن هک شده است. این منطقه با نام‌های دیگری چون تاق فرهاد، اتاق فرهاد و فران کن می‌شناسند. ناگفته نماند که گوردخمه‌ها براساس زمان ساخت‌شان دسته بندی می‌شوند که قدمت گوردخمه‌ی موجود در استان کرمانشاه به دوران ماد برمی‌گردد که در ادامه به بررسی انواع گوردخمه‌ها می‌پردازیم.

گوردخمه دوران مادها

در دوران مادها هنر و معماری در تمام زمینه‌ها پیشرفت کرد. به همین دلیل در آن زمان برای قبر افرادی که در زندگی خود از نقش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند از نقاشی‌های برجسته‌ و ستون‌های بیشتری در مقبره وی استفاده می‌کردند تا این تفاوت جایگاه فرد مدفون شده را به همگان نشان دهند. بنابراین گوردخمه‌هایی که توسط ماد‌ها ساخته شده دارای این ویژگی هستند. به عنوان مثال، گوردخمه دیره جزو گوردخمه‌هایی است که عاری از تزئینات جانبی نام برده شده است و گوردخمه‌ی فخرگاه واقع در مهاباد جزو گوردخمه‌هایی محسوب می‌شود که از ستو‌ن‌های تکی در قسمت ورودی آن استفاده شده است.

گوردخمه های هخامنشی

بیشتر این گوردخمه هایی که به این نام شناخته می شوند شبیه به هم هستند و در نقش رستم و نقش رجب پیدا می شوند. اولین آن ها گوردخمه داریوش است که بقیه نیز به همان شکل ساخته شده اند. شکل آن ها شبیه به دو خط متقاطع است و در اطراف آن ها نیم ستون هایی دیده می شود. آخرین مورد از این گوردخمه ها را به داریوش سوم نسبت می دهند. کارشناسان معتقدند که دلیل ناتمام ماندن این گوردخمه به خاطر حمله اسکندر به ایران بوده است که در حال حاضر تنها نقش بالای آن دیده می شود.

گوردخمه‌های پس از هخامنشی

زمانی که اسکندر به ایران حمله کرد، عهد سلوکیان و اشکانیان شروع شد. سلوکیان از یونانیان بودند و به همین دلیل نوع معماری و رسم و رسومات متفاوتی با هخامنشیان و به طور کل ایرانیان داشتند. به این ترتیب گوردخمه ها کم کم شکل قبل خود را از دست دادند. برخی از آن ها تنها با قرار دادن اجساد درونشان صورت می گرفت که بعد از آن سنگ و آهک برای مسدود کردن به کار می رفت.