تاریخ ماد از نظر دین به دو دوره قبل و بعد قرن هفتم پیش از میلاد تقسیم میشود.
در متون آشوری چند بار از دین مادها و فرهنگهای همسایه آنها مانند ماناییها نام برده میشود. مثلا به ربودن خدای ماناییها اشاره شده است( بت). شکل این بتها را از مفرغهای لرستان و گنجینه زیویه میتوان بازسازی کرد.
این شمایلها هیچ ارتباطی با دین زرتشت ندارند و بیشتر همخانواده دین مردم بین النهرین آشوریها و هوریان است .یکی از ایالات مادی نیز بیت ایشتار نام داشت. بسیاری از فرماندهان مادی که در منابع آشوری نام آنها آمده است نامهای اکدی داشتند
بتهای مفرغین لرستان – سده های اول هزاره اول پیش از میلاد – موزه رضا عباسی
پیکره مفرغی انسان با کتیبه ای به خط میخی بابلی- لرستان هزاره اول پیش از میلاد- موزه ملی ایران- متن کتیبه:
خدای شهر ایلتیرگزی
که دزدیده شد و در بورنکو قرار داده شد،
مردوک-شرانی، پسر شولمنو-اشریدو(؟)
فرماندار سرزمین شمش (یا شممیل) برگرداند و در جایگاه خودش قرار داد.
در شرق ایران دین اهورایی معتبر بوده است. نامهای مادی عمدتا کلمات اهوره – مزدا – بگ را همراه داشته اندو نیز ترکیباتی از آتش مانند آذر-آتور – آتر .
دوره دوم دین مادها دوره مشهور به مغان است که تعلیمات زرتشت فراگیر شده است. بحث در مورد مغان وریشه یابی آنان بسیار است. آنها قومی از اقوام مادی بودند که ظاهرا به دین زرتشت گرویده اند و به گسترش آن پرداخته اند. هرچند نمیتوان ظهور زرتشت را دقیقا در این دوره دانست.
خنجر مفرغی با کتیبه میخی – لرستان هزاره اول پیش از میلاد- موزه ملی ایران- متن کتیبه :اهورا مزدا
