مرور رده
تاریخ باستان
از زمان پیدایش اولین آثار تاریخی تا رسیدن به سده‌های میانی را تاریخ باستان می‌نامند. تخمین زده می‌شود که این زمان حدود 5000 سال باشد. تاریخ باستان که وارد شدن از پیش از تاریخ به دوره تاریخی می‌باشد، از 30 قرن پیش از میلاد شروع شده است.
در رابطه با پایان دوره تاریخ باستان ، مورخان در اختلاف نظر هستند. برخی از باستان شناسان، پیدایش اسلام و سرنگونی امپراتوری روم غربی ، مرگ یوستی‌نیانوس یکم و روی کار آمدن شارلمانی را پایان تاریخ باستان دانسته‌اند.
ال ، وجه تسمیه های کلی برای« خدا »در همۀ زبان‌های سامی
ال/ ایلو/EL/ Illu/
ال el یا ایل ( لو) Ill(u) وجه تسمیه های کلی برای« خدا »در همۀ زبان‌های سامی است ( مقایسه شود با الله). ریشۀ این اصطلاح موردبحث است آلبرایت Albright معنای « رهبر »را برای آن پیشنهاد می‌کند. برای نخستین بار در میان نام‌های…
جو هون
جو هون (1544 – 1592) یک مقام دولتی سلسله چوسون و فرمانده جنگ های نامنظم در کره در زمان وقوع جنگ ایمجین بود. او هشدار داده بود که ژاپنی ها در حال تهدید کشور هستند ولی به گفته های وی توجهی نشد. زمانی که ژاپنی ها یورش بردند، او گروهی از…
اشتان خدای حاتی
اشتان /Eštan/
خورشید_ خدای حاتی Hatti ؛ به هیتیایی ایشتان Ištan ؛ به شکل اختصاری در سومری به‌صورت اوتو utu به‌کاررفته است.پادشاهان هیتیایی به خود با عنوان« خورشید من»(UTU) اشاره می‌کنند بر روی سنگ نوشته‌های یازیلی کایا Yazilikaya ،نزدیک…
تله پینو وایلّویا نکا (Illuyanka)
اسطوره‌های مربوط به سیل، بخشی از مطالب تکراری مردمی در میان بسیاری از فرهنگ‌ها در سراسر جهان است. اگرچه قدیم‌ترین گونه‌های مکتوب، در رابطه با سیل، از خاورمیانۀ باستان به‌دست‌آمده است، نمی‌توان ادعا کرد که همۀ اسطوره‌های مربوط …
اسطوره‌های بعل
اسطوره‌های بعل/Baal - myrhs/_در اوگاریتی
اسطوره‌های بعل بر روی الواح گل رس به الفبای میخی اوگاریتی به‌وسیلۀ کاتب اِلی ملک Elimelek، ثبت‌شده است. این متون، یک دوره روایات به‌هم‌پیوسته را تشکیل می‌دهد که همه آن‌ها، ماهیت و کردار بعل به‌ویژه…
کلنگ دو سر یا کج بیل
اسطورۀ کلنگ دو سر/Pic-axe myth/
اختراع کلنگ دو سر یا کج بیل، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها در کشاورزی وابسته به باغبانی موضوع یک تصنیف سومری است. در آغاز انلیل، آسمان و زمین را از هم جدا ساخت. سپس، کلنگ دو سر را ساخت و آن را آزمود.…
اسطوره‌شناسی سومری / Sumerian mythology/
اساطیر سومری
این موضوع به‌طور عمده از متونی شناخته می‌شود که در طی دورۀ اورسوم و بابلی کهن به بعد شناخته‌شده است. اما تصانیف وجود دارد که اصل و منشأ آن‌ها را می‌توان مسلم به آغاز فعالیت ادبی در سومر نسبت داد و نمونۀ آن لوحۀ یافت شده در…
اسطوره‌شناسی اوگاریتی/ ugaritic mytology/
دانش کنونی ما دربارۀ اسطوره‌شناسی اوگاریتی متکی بر تعدادی الواح است که در داخل پدر پیرامون معبد بعل در اوگاریت یافت شده است ( رأس شورا Ras šemra). آن‌ها به یک گویش سامی غربی به گونۀ خط میخی« الفبای» کنعانی حدود ۱۴۲۵ و ۱۳۵۰ پیش از…
خدای سومری، اسر لوهی
اسر لوهی/Asarluhi/_ خدای سومری
توجیه معنای نام او دشوار است. وی خدایی باستانی و در متون دورۀ فارا Fara ,از او یادشده است. در دورۀ سومری کهن و همچنین نو - سومری، اسر رو هی در زمرۀ خدایان لاگاش به شمار می‌رفت و پرستشگاهی در کوآرا Kuar(a)…
اصطلاح «ازدواج مقدس» در ادبیات دوران باستان
ازدواج مقدس/ sacred marriage/
در ادبیات مردم‌شناسی، این اصطلاح در مورد تعداد زیادی از اعمال تشریفاتی به کار می‌رفت که عمل جنسی را به‌عنوان اقدامی لازم برای پیشرفت زندگی در جامعه لازم می شمرد. این فکر که عمل جنسی دارای منشأ خداوندی بود(…
ارشه ما، نوعی متن دینی سومری
ارشه ما/eršema/
گونه ای از متن دینی سومری که نمونه‌هایی از آن، از سومری کهن تا دورۀ نو _ آشوری شناخته‌شده است.
تصانیف ارشه ما به لهجۀ امه سال emesal نوشته‌شده است یعنی« زبان زنان» که یک لهجه سومری بوده است و شاید در آغاز، برای پرستش…
ارش کی گال، الهه سومریان
ارش کی گال/Ereškigal/_ الهه سومری جهان فرودین
نام او به معنای« بانوی جایگاه بزرگ » است ( حسن تعبیری برای قلمرو مردگان) .نام او در فهرست‌های نذری سومری کهن ذکرشده و پرستشگاه‌هایی که وقف او کرده‌اند از دورۀ اورسوم است مانند کی باباره ki…
ارّا، خدای اکدیان
ارّا /Erra/_ خدای اکدی
این خدا را از زمان سارگون می‌شناسند و نام او احتمالاً وابسته به آررو ereru ی اکدی به معنای « خشک شدن و خشک بودن» است. بدین ترتیب، این خدا ظاهراً در آغاز، تجسم پدیده‌های گوناگون در ارتباط با خورشید تابان دست‌های…
اتانا، خدای سومری
اتانا/ Etana/
بر طبق فهرست خدایان سومری، اتانا دوازدهمین پادشاه کیش و مربوط به دورۀ بعد از سیل بود و «شبانی که به آسمان صعود کرد» نام داشت. این به نظر می‌رسد به یک اسطورۀ اکدی اشاره داشته باشد که از دورۀ بابلی کهن به بعد، انتقال‌یافته است.…
نقد روایت محلی از وجه‌تسمیه‌ی نامگذاری قلعه‌ی دختر کوهبنان کرمان
دکتر علی نیکویی
ali.nikoei1981@gmail.com
بر فراز قله کوه خانقاه (بالای تخت امیر) قلعه‌ای است مخروبه معروف به قلعه دختر؛ میراث فرهنگی در سایت‌های معرفی این قلعه در مورد وجه‌تسمیه‌ی این نام بر قلعه چنین آورده است که: قلعه دختر را به معنی…