نانوایی در دوره قاجار این شکلی بود

تصویری از مجموعه عکسهای آنتوان سوریوگین عکاس گرجستانی در سال ۱۲۷۵ شمسی از نانوایی بربری و سنگکی را در این پست می بینید .

می‌گویند قبل از ورود اسلام در ایران پخت نان سنگک رواج داشته و در واقع ایده پخت آن را پزشک یکی از سلاطین ساسانی می‌دهد. وی برای سلطان که بیماری سختی دچار شده بود تجویز می‌کند که نانی بخورد که روی ریگ (سنگ ریزه) پخته شده باشد.

البته در تاریخ ۱۹ اردیبهشت و در سال ۱۳۲۶ در سالنمای کمیته نانوایان تهران که در تهران منتشر شده است هم درباره پیدایش نانوایی و نان سنگک این طور آمده است: «شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهی‌دست و لشگریان خود که اغلب در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود که به هر شهری می‌رسند نانوایی‌هایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نیز نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» که از اجلهٔ علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهایی نیز با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود…»

از طرفی دیگر قدیمی‌ترین فرهنگ لغتی که از این نان خوش طعم نام برده «برهان قاطع» است که در سال ۱۰۶۲ هجری قمری نیز نوشته شده، مؤلف این فرهنگ هم در معنی واژه سنگک می‌نویسد: «و نوعی از نان هم هست که بر روی سنگ‌ریزه‌های گرم بپزند.» پیشینه تاریخی نان سنگک نیز دقیقا روشن نیست و حرف و حدیث‌های زیادی درباره‌اش گفته نیز شده است، اما آنچه که معلوم است، اینست که واژه «سنگک» از دو جزء «سنگ» و «ک» نیز نسبت ساخته شده و آن نانی است که بر روی سنگ‌ریزه (ریگ) پخته می‌شود.