کتیبه های بازمانده و آثار به دست آمده، از توجه حاکمان و اندیشمندان به ضبط وقایع تاریخی در ایران خبر می دهد. هرچند اطلاعات ما از این دوره اندک است اما آنچه که باقی مانده و به دست ما رسیده بخشی از تاریخ نیاکان ما را روشن می‌سازد.

پایتخت‌‌ها، شهر اصلیِ یک کشور یا محدوده حکومتی هستند. مرکز سیاستی کشور در این شهر است و به تبع آن، سایر مراکز حکومتی هم در این شهر قرار می‌گیرند. مراکزی مانند وزارتخانه‌ها، مجلس، سازمان دولتی و دربار (اگر کشور پادشاهی باشد). به همین دلیل،…

استقلال نسبی ادب فارسی از ادبیّات عرب از سده سوم هجری قمری به بعد و با استقبالی که بزرگان آل سامان از شعر و شعرا کردند و به تبع آن مولفان کتاب‌های علمی مترجمان و مورخان را نیز مورد توجه قرار دادند، سده چهارم و اوایل سده پنجم ه.ق را می‌توان…

 اوضاع فرهنگی رشد و بالندگی زبان و ادب فارسی که در عصر سامانی آغاز شده بود در عهد غزنویان نیز ادامه یافت. زیرا سلاطین نخست غزنوی عمیقاً تحت تأثیر فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی سرزمین‌هایی بودند که به تصرف آنها در آمده بود. محمود و مسعود هر…

تشکیلات اداری دولت غزنوی به طور کامل بر گرفته از سازمان اداری سامانیان بود. امور اداری این دولت نیز همچون دولت سامانی توسط صاحب‌منصبان دو نهاد دربار و دیوان اجرا می‌شد.  دربار (درگاه) و تشکیلات آن درگاه عبارت از کاخ سلطنتی بود که شخص…

 آغاز به کار غزنویان مؤسس دولت غزنوی، الپتکین حاجب از غلامان ترک دولت سامانی بود. که با شرکت در دسته بندیهای سیاسی موجود در زمان عبدالملک بن نوح (۳۵۰ - ۳۴۳ ه-ق) به مقام سپهسالاری خراسان دست یافته بود، کوشید تا پس از مرگ عبدالملک موقعیتش را…

 اوضاع اداری  امیر در رأس دولت آل بویه شخص امیر (امیرالامراء) قرار داشت، که از قدرت نامحدودی برخوردار بود. بی‌شک عمادالدوله علی اولین امیر الامرای آل بویه است و اگرچه رسماً این عنوان را نداشت، اما به دلیل آنکه بزرگترین عضو خاندان بود و دو…

 آغاز به کار آل بویه آل بویه  منسوب به یکی از بزرگان دیلمی به نام ابوشجاع بویه بن فنا خسرو هستند که پس از به دست گرفتن قدرت نسبت خود را به بهرام گور ساسانی رساندند. نسبی که به نوشته ی بسیاری از محققان جعلی است. چنانکه اشاره شد به دلیل سقوط…

 جغرافیای دیلم و صفحات جنوبی دریای خزر آن قسمت از دلتای سفید رود که پس از عبور از سلسله جبال البرز به دریای خزر می ریزد همراه با تپه ها و کوه های پوشیده از جنگل که از جنوب و غرب این دلتا را احاطه کرده‌اند، ایالت کوچک گیلان را تشکیل می…

 اوضاع اقتصادی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصادی ناحیه ی ماوراءالنهر موقعیت سوق الجیشی و تجاری آن بود. مردم این ناحیه از دیرباز با اروپای شرقی و چین در ارتباط بودند و این ناحیه به دلیل عبور جاده ی ابریشم و همچنین به عنوان مکانی برای…

به طور کلی امور اداری دولت سامانی توسط متنفذین دو نهاد انجام می‌شد که عبارت بودند از دربار (درگاه) و دیوان.  دربار (درگاه) و تشکیلات آن ریاست دربار سامانی را شخصی به نام حاجب سالار یا  حاجب بزرگ (حاجب الحجاب) بر عهده داشت که به اداره ی…

ایران در اواخر قرن سوم قرن سوم هجری قمری را می‌توان قرن سهیم شدن ایرانیان در قدرت سیاسی جهان اسلام دانست. زیرا طاهر بن حسین که در سال ۲۰۵ ه-ق از جانب مامون خلیفه عباسی به حکومت خراسان و مناطق شرقی خلافت عباسی منصوب شد، اولین سلسله ی نیمه…

 تاریخ نگاری عمومی لبّ التواریخ تالیف یحیی بن عبداللطیف قزوینی (۹۶۲ - ۸۸۶ ه-ق) از تواریخ عمومی که حوادث تاریخی را تا سال ۹۴۸ ه-ق دربردارد. قزوینی این اثر را در فاصله سال‌های ۹۴۴ تا ۹۵۷ ه-ق نگاشته و به بهرام میرزا، پسر شاه عباس اول تقدیم…

جاذبه های گردشگری کاشمر؛ شهری سرشار از تاریخ و تمدن روایت کرده اند در مکان کنونی کاشمر گشتاسب کیانی با زرتشت پیامبر دیدار کرد. نتیجه این دیدار پذیرش دین زرتشت توسط گشتاسب بود. لذا پادشاه کیانی، آتشکده کاشمر را به عنوان اولین آتشکده ایران…

جُستانیان، آل جستان و آل وهسودان نیز خوانده شده‌اند، خاندانی محلی بودند که در اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم میلادی (اواخر قرن دوم تا اوایل سوم هجری) از رودبار در دیلم، بخش کوهستانی گیلان، فرمان می‌راندند. آنان در نواحی کوهستانی رودبار…